Nguy cơ do biến đổi khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long: Hạn, ngập và nhiễm mặn

Các nhà khoa học thuộc Phân viện Khí tượng Thủy văn và Môi trường phía Nam vừa công bố kết quả nghiên cứu tính toán diện tích đất bị tác động do hạn hán, ngập và nhiễm mặn do biến đổi khí hậu ở Đồng bằng sông Cửu Long. Nghiên cứu cho thấy đây là 3 nguy cơ hiện hữu ở vùng đất này đang ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống.
 
 
 
Hạn giảm, nhiễm mặn tăng
Các nhà khoa học đã chia đồng bằng sông Cửu Long thành 6 tiểu vùng để nghiên cứu. Đó là giữa sông Tiền – sông Hậu; Đồng Tháp Mười; Tứ giác Long Xuyên; Tây sông Hậu; Bán đảo Cà Mau; Ven biển Đông. Đồng thời tính toán mức độ hạn hán, ngập và nhiễm mặn cho các tiểu vùng dưới tác động của biến đổi khí hậu tới năm 2020, 2050 và 2100.
 
TS. Bảo Thạnh, Phân Viện trưởng Phân viện Khí tượng Thủy văn và Môi trường phía Nam cho biết, ba yếu tố tác động này có sự phân hóa rõ rệt theo thời gian. Mức độ hạn hán giảm đi song diện tích đất bị nhiễm mặn, nhiễm mặn khi hạn hán, thậm chí chịu tác động của cả hạn, ngập và nhiễm mặn gia tăng.
 
Cụ thể như ở vùng Đồng Tháp Mười. Theo tính toán đến năm 2020, đây là vùng chịu tác động nghiêm trọng nhất của hạn và ngập. Diện tích hạn rất nặng có thể lên tới 99,46% và diện tích này tiếp tục tăng trong các năm tiếp theo.
 
Tính trên toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long cũng cho kết quả với xu thế tương tự.
 
Tại mốc thời gian 2020, hạn hán tác động đến phần lớn diện tích của các tiểu vùng Giữa sông Tiền – sông Hậu (95% diện tích); Tây sông Hậu (91%), Tứ giác Long Xuyên (76%), Đồng Tháp Mười (99%). Các tiểu vùng Bán đảo Cà Mau và Ven biển Đông chịu tác động của hạn và mặn là chính.
 
Tới năm 2050, hạn hán vẫn tác động chính nhưng tỷ lệ diện tích giảm đi, tại tiểu vùng Giữa sông Tiền – sông Hậu còn 67% diện tích tiểu vùng, Tây Sông Hậu là 54%, Tứ Giác Long Xuyên là 67%, Đồng Tháp Mười vẫn duy trì hạn ở phần lớn diện tích (98%). Hạn và mặn vẫn chiếm ưu thế ở tiểu vùng Bán đảo Cà Mau và Ven biển Đông.
 
Năng suất lúa sẽ giảm theo biến đổi khí hậu
 
Đó là kết luận trong một nghiên cứu khác của Phân viện Khí tượng Thủy văn và Môi trường phía Nam tại đồng bằng sông Cửu Long. Họ đã chọn 10 điểm nghiên cứu ở 6 tiểu vùng, dựa trên các thông số về khí hậu thời tiết, giống, đất đai – thổ nhưỡng, phương thức canh tác… để mô phỏng năng suất lúa biến đổi.
 
Kết quả mô phỏng cho thấy, vùng Tứ giác Long Xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu, năng suất lúa giảm từ 10-20% ngay từ thời kỳ năm 2020. Tại hai điểm nghiên cứu Kiên Giang và An Giang, năng suất lúa có nơi giảm tới gần 21%, tương đương với giảm trên 1,5 tấn lúa cho mỗi ha. Với diện tích hàng trăm ngàn ha, lượng lúa mất đi lên tới hàng trăm ngàn tấn, chỉ tính ở hai tỉnh này.
 
Ở Cần Thơ, năng suất lúa giảm từ 3-9%, vùng bán đảo Cà Mau chịu ảnh hưởng nhỏ hơn, năng suất có nơi chỉ giảm 0,8% và cao nhất là trên 4%…
 
Xét về năng suất các vụ, vụ hè thu chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, sản lượng giảm 3,8% thời kỳ năm 2020, giảm 5,06% thời kỳ 2050 và giảm tới 9,87% thời kỳ 2100. Đến thời kỳ 2100, khi nhiệt độ tăng khoảng 2 độ C, lượng mưa vụ Đông Xuân giảm tới 14,3% và tăng 13% vào vụ Thu đông thì năng suất lúa cả 3 vụ Đông Xuân, Hè Thu, Thu Đông đều giảm trên 5%.
 
"Nhận rõ xu thế tác động của biến đổi khí hậu, các nhà quản lý, nhà khoa học cần có các nghiên cứu, hoạch định các chính sách để ứng phó với hạn, ngập, mặn trong từng thời kỳ, để đảm bảo năng suất cho vựa lúa đồng bằng sông Cửu Long”, TS. Bảo Thạnh nhấn mạnh.