Giáo sư Philip Hirsch: “Việc xây dựng hàng loạt đập trên sông Mekong là thảm hoạ”

*Thưa Ông, trước hết xin cho biết về tiến độ thực hiện con đập này. Có khả năng dự án này sẽ thành hiện thực?

- Hiện tại việc thông qua kế hoạch này còn chưa được thống nhất giữa 3 quốc gia Lào, Việt Nam, Campuchia, có khả năng cũng còn mất một thời gian nữa mới đạt được sự nhất trí. Hiện Ủy hội Sông Mekong đang tiến hành công tác đánh giá tác động môi trường. Việc con đập này có được xây dựng hay không hoàn toàn phụ thuộc vào giới chức ở Lào, nếu họ hiểu được những tác hại của việc xây dựng đập thì họ nên dừng lại.

* Việt Nam nên có phản ứng quốc gia như thế nào về vấn đề này, thưa Ông?
- Trước tình hình các đập thủy điện được xây dựng trên sông Mekong, Thái Lan đã có những phản ứng rất mạnh mẽ và khôn khéo. Họ không có những phát biểu Chính phủ, tuy nhiên họ tạo môi trường thuận lợi cho các Hội, đoàn, những tổ chức phi chính phủ lên tiếng phản đối, dùng nhiều áp lực khác nhau để phản đối vấn đề này. Cách này khó áp dụng trong trường hợp của Việt Nam. Tôi thấy, ở Việt Nam trước tiên phải tác động vào Chính Phủ và các thành viên Quốc hội để họ có phản ứng đúng đắn về vấn đề này. 
        Ngoài ra, cần làm rõ sự tác động trực tiếp đến các lợi ích kinh tế của việc xây dựng đập: an ninh lương thực sẽ bị đe dọa, sức khỏe con người bị ảnh hưởng … và việc xây dựng con đập Xayabuori sẽ làm tiền đề cho hàng loạt con đập khác ra đời, đây mới thực sự là thảm họa cho sông Mekong.

*Trong điều kiện biến đổi khí hậu tác động tiêu cực đến cuộc sống con người như hiện nay, cộng thêm vào đó là tình hình xây dựng đập đang gây thêm khó khăn cho cuộc sống của mấy chục triệu cư dân hạ lưu sông Mekong. Theo Ông có nên làm một nghiên cứu khoa học để xác định xem đâu là thiên tai, đâu là nhân tai do việc xây đập đem đến hay không?
- Đây là một câu hỏi hay nhưng không dễ trả lời. Hiện tại thì chưa thể làm được việc đó vì Trung Quốc không chia sẻ các số liệu thủy văn của họ nên rất khó khăn trong công tác nghiên cứu. Nhưng qua các tác động về môi trường ở các địa phương có đập, chúng ta cũng có được một số dẫn chứng. Nhưng nếu muốn nghiên cứu về vấn đề này phải thực hiện ở cả lưu vực, ở tất cả các quốc gia. Đây có lẽ là một gợi ý hay, chúng tôi sẽ xem xét để xem có thể làm được gì trong tương lai.

* Xin cảm ơn Ông!