Hiểu thêm về 2 nhà kinh tế đạt giải Nobel năm 2012

Al Roth (giáo sư đến từ đại học Stanford) cùng với Lloyd Shapley (giáo sư đến từ đại học ULCA) là 2 nhà kinh tế vừa đạt giải Nobel năm nay. Mặc dù nổi tiếng trong thế giới của các nhà kinh tế học, họ ít được dân chúng biết đến. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của 2 nhà kinh tế học này liên quan khá nhiều đến công tác hoạch định chính sách, đặc biệt là trong 1 số lĩnh vực khó có thể cho là có liên quan đến kinh tế. 

 

Al Roth

 

Sinh ngày 19/12/1951, Al Roth là 1 người Do thái. Ông tốt nghiệp đại học Columbia năm 1971, chuyên ngành nghiên cứu vận trù học. Sau đó, vào năm 1974, ông lấy bằng tiến sĩ tại đại học Stanford. 

 

Sau 1 vài năm công tác tại trường Kinh doanh Harvard, Al Roth mới chuyển sang làm việc tại đại học Stanford trong thời gian gần đây. Ông là 1 chuyên gia trong lĩnh vực “tạo lập thị trường”, hay nói cách khác là tạo nên các hệ thống ghép nối có thể áp dụng được trong các thị trường bình thường vì lý do nào đó không khả thi.  

 

Có lẽ, Al Roth được biết đến nhiều nhất với công trình kết nối các sinh viên trường y đã tốt nghiệp với các chương trình làm việc cư trú. Ngoài ra, hệ thống kết nối sinh viên với các trường công lập được triển khai ở New York cũng là 1 công trình nghiên cứu nổi tiếng.  

 

Cùng với Tayfun Sonmez, Al Roth đã thực hiện thành công chương trình “hoán đổi thận” có tính ứng dụng cao. Thông thường, người muốn hiến tặng thận thường gặp khó khăn trong việc ghép thận cho chính những người trong gia đình bởi họ có nhóm máu khác nhau. Tuy nhiên, hệ thống của Al Roth đã khắc phục được điều đó và giúp kết nối các gia đình với nhau. 

 

Ví dụ, giả sử Jane Smith có nhóm máu B+ muốn trao thận cho em trai tên là John có nhóm máu A-. Việc này là không thể bởi nhóm máu của họ khác nhau. Tuy nhiên, hệ thống của Al Roth sẽ giúp kết nối nhà Smiths với nhà Lees vốn có George (mang nhóm máu A-) muốn hiến thận cho Jill (có nhóm máy B+). Jane Smith tặng thận cho Jill Lee trong khi George Lee sẽ tặng thận cho John Smith. 

 

Lloyd Shapley

 

Sinh ngày 2/6/1923, Lloyd Stowell Shapley là 1 nhà kinh tế học đồng thời cũng là 1 nhà toán học. Ông được rất nhiều chuyên gia coi là người tiêu biểu cho lý thuyết trò chơi. 

 

Mặc dù thiên về lý thuyết nhiều hơn so với công trình nghiên cứu của Al Roth, công trình của ông cũng tập trung vào việc sử dụng lý thuyết trò chơi để giải quyết các tình huống theo cách có lợi cho tất cả các bên. 

 

Lloyd Shapley nhận được bằng tiến sĩ toán học từ đại học Princeton vào năm 1953, khi 2 người sáng lập ra lý thuyết trò chơi là John von Neumann và Oskar Morgenstern vẫn đang công tác tại đây. Theo Robert Aumann, người cũng đã nhận giải Nobel hồi năm 2005, Shapley là “nhà kinh tế học đi theo trường phái lý thuyết trò chơi vĩ đại nhất mọi thời đại”. 

 

Ông được biết đến nhiều nhất với công trình mang tên “Shapley value” (giá trị Shapley) khẳng định tất cả các bên tham gia đều đạt được lợi ích trong 1 trò chơi mà các bên hợp tác hơn là cạnh tranh với nhau. 

 

Shapley cũng được biết đến với công trình nghiên cứu giải quyết “vấn đề kết hôn ổn định” mà ông cùng với David Gale thực hiện. Công trình này giúp kết nối nam giới và nữ giới trong hôn nhân. 

 

Ngoài ra, “Shapley-Subik power index” – chỉ số quyền lực Shapley-Subik cũng là một công trình nghiên cứu khác có liên quan đến chính trị và kinh tế mà Shapley đã thực hiện. Chỉ số này được sử dụng để đo lường sức mạnh của các ứng viên tham gia 1 cuộc bầu cử và thường đưa ra những kết quả đáng ngạc nhiên.