Tìm giải pháp trữ nước cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long

 
Ngày 26/4/2024, tại TP Cần Thơ, Báo Tuổi Trẻ phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Trường đại học Cần Thơ tổ chức hội thảo "Giải pháp về nguồn nước vùng Đồng bằng sông Cửu Long".
 
Tại Hội thảo, ông Nguyễn Hồng Hiếu - Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ TN&MT) cho biết, nguồn nước mặt ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) phụ thuộc vào thượng nguồn sông Mekong. Vì vậy, các hoạt động khai thác phía thượng nguồn lưu vực sông Mekong đã và đang là nguy cơ trực tiếp làm suy giảm nguồn nước chảy vào Việt Nam. Theo tính toán của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, tài nguyên nước mặt của vùng ĐBSCL đến chủ yếu từ dòng chảy sông Mekong, hàng năm khoảng 475 tỷ m3, chuyển trên 443 tỷ m3 nước vào ĐBSCL (94%) và nội sinh khoảng 32 tỷ m3 (chiếm khoảng 6%). Lượng nước này đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi các công trình thủy điện thượng nguồn. Trữ lượng tài nguyên nước dưới đất trên toàn lưu vực khoảng gần 72 triệu m3/ngày; trữ lượng có thể khai thác nước dưới đất khoảng 7,8 triệu m3/ngày.
 
Ngoài ra, vùng ĐBSCL còn đang phải đối diện với tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng. Độ mặn trên sông Tiền và sông Hậu hiện nằm ở mức 4g/l, xâm nhập sâu nhất khoảng 50-65km; trên sông Vàm Cỏ là 4g/l, xâm nhập sâu nhất khoảng 90-120km. Hiện trạng này dẫn tới những hệ lụy nghiêm trọng như: mất mùa, khan hiếm nước sinh hoạt và sản xuất…
 
PGS TS Lê Anh Tuấn, Giảng viên cao cấp Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên (trường Đại học Cần Thơ) thông tin, ĐBSCL đang đối mặt 7 thách thức về nguồn nước, gồm: Biến đổi khí hậu và nước biển dâng; đập thủy điện ở thượng nguồn; chuyển nước sông Mekong qua nơi khác (như kênh đào Phù Nam); suy giảm chất lượng môi trường đất, nước; thay đổi sử dụng đất và mâu thuẫn dùng nước; hiệu quả sử dụng nước thấp và khai thác tài nguyên nước quá mức. Nếu so sánh hiệu quả kinh tế nguồn nước theo GDP (tính theo USD/m3) của Ngân hàng Thế giới vào năm 2019. Cụ thể, mỗi m3 nước, Việt Nam chỉ tạo ra 2,37 USD, bằng khoảng 1/10 trung bình toàn cầu (19,42 USD/m3), thấp hơn Lào (2,53 USD/m3), và Campuchia (8,22 USD/m3). PGS TS Lê Anh Tuấn cho rằng, giải pháp trọng tâm cho vấn đề an ninh nguồn nước ở ĐBSCL là tập trung cắt giảm các sản xuất công nghiệp có mức xả thải cao, tăng cường pháp chế liên quan kiểm soát nguồn nước. Đồng thời, cần khôi phục vùng ngập nước Đồng Tháp Mười và tứ giác Long Xuyên vốn đã được vây kín bằng đê bao để làm lúa ba vụ, song song với giải pháp tiết kiệm nước, sử dụng nước tuần hoàn và hướng tới các giải pháp thuận thiên để phù hợp với điều kiện của hiện nay.