Không cần thiết có gói kích cầu lớn

Thứ hai - 23/09/2013 06:05

Vấn đề lớn hiện nay là tổng cầu của nền kinh tế yếu, nhưng không vì thế mà phải đưa ra gói kích cầu lớn như một số ý kiến đòi hỏi, đề xuất. Vậy cần hiểu và xử lý vấn đề này như thế nào?

Tổng cầu yếu

Trước hết, cần nhận diện tổng cầu thông qua một số chỉ tiêu chủ yếu có liên quan hiện nay (8 tháng).

Vốn đầu tư là một bộ phận quan trọng của tổng cầu, là yếu tố vật chất trực tiếp quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế. Quy mô vốn đầu tư, nhìn tổng quát thể hiện ở chỉ tiêu vốn đầu tư/GDP. Vốn đầu tư/GDP bình quân thời kỳ 2006 - 2010 (39,2%) được coi là quá cao, thể hiện tăng trưởng kinh tế phụ thuộc nhiều vào vốn đầu tư, có hiệu ứng phụ là gây bất ổn vĩ mô, bình quân thời kỳ 2011 - 2012 (31,8%), thì chỉ tiêu kế hoạch 2013 (30%) được coi là hợp lý.

Tổng cầu yếu đã góp phần kiềm chế lạm phát. Trong ảnh: Đóng gói bánh kẹo tại Công ty liên doanh Hải Hà - Kotobuki.Ảnh: Hà Thái

Trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội, việc giảm vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước về tỷ trọng là đúng hướng, nhưng giảm về quy mô tuyệt đối như 8 tháng đầu năm (tổng số giảm 2,3%, trong đó do T.Ư quản lý giảm sâu hơn, tới 15,4%, nếu loại trừ yếu tố tăng giá, thì còn giảm sâu hơn nữa).

Tăng trưởng dư nợ tín dụng tính đến tháng 8 năm 2013 tuy có cao hơn cùng kỳ nhưng lại thấp xa so với tăng trưởng vốn huy động. Trong khi đó, tỷ lệ vốn chủ sở hữu trong tổng vốn hoạt động của các DN còn rất thấp (trên dưới 30%) và lượng vốn huy động trên thị trường chứng khoán giảm mạnh so với cùng kỳ. Trong nhiều nguyên nhân của tình trạng trên (như lãi suất, điều kiện tiếp cận vốn, tồn kho...), có một nguyên nhân quan trọng là do tổng cầu của nền kinh tế bị yếu.

Tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng (TMBL) tính theo giá thực tế tăng 12,3%, nhưng nếu loại trừ yếu tố tăng giá tiêu dùng (bình quân 8 tháng năm nay so với cùng kỳ năm trước tăng 6,9%), thì tăng chưa đến 5,1%, thấp hơn so với tốc độ tăng bình quân của thời kỳ 2001 - 2010 (12,9%/năm) và thấp hơn tốc độ tăng bình quân của thời kỳ 2011 - 2012 (gần 5,5%/năm). Cơ cấu TMBL cũng phần nào thể hiện tổng cầu yếu, khi mua ở khu vực kinh tế cá thể trong 8 tháng năm nay tăng cao hơn tốc độ tăng chung (tăng 16,5% so với tăng 12,3%), tỷ trọng trong TMBL năm nay cũng cao hơn cùng kỳ năm trước (50,4% so với 48,6%).

Tổng cầu yếu cũng là nguyên nhân quan trọng góp phần làm cho lạm phát được kiềm chế (chỉ số giá tiêu dùng được dự báo cả năm chỉ tăng khoảng 7%).

Không có gói kích cầu lớn vì sao?

Tổng cầu yếu, nhưng không vì thế mà phải đưa ra gói kích cầu lớn (như đã diễn ra trong năm 2009) theo dư luận gần đây mà chỉ tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường. Tại sao vậy?

Thứ nhất, lạm phát đã được kiềm chế, nhưng mới chỉ là bước đầu, chưa thật bền vững, vì những yếu tố cơ bản của lạm phát là hiệu quả đầu tư và năng suất lao động vẫn còn thấp, vì việc thực hiện lộ trình giá thị trường đối với một số loại hàng hoá, dịch vụ mà Nhà nước còn định giá. Theo đó, nếu kích cầu lớn sẽ làm cho lạm phát tăng cao trở lại vào cuối năm nay và đầu năm sau như đã từng xảy ra.

Thứ hai, việc ổn định kinh tế vĩ mô đã đạt những kết quả tích cực, nhưng chưa thật vững chắc, có mặt vẫn còn mất cân đối. Nhập siêu vẫn còn tiềm ẩn những yếu tố gia tăng, đó là cơ cấu sản xuất, xuất khẩu còn những điểm chưa được cải thiện. Tỷ trọng xuất khẩu các mặt hàng khoáng sản thô, các mặt hàng nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến hoặc mới sơ chế, các mặt hàng có tính chất gia công còn lớn. Tỷ trọng xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước giảm nhanh trong mấy năm nay (từ 53% năm 2000 xuống còn 45,8% năm 2010, xuống còn 33,9% trong 8 tháng 2013). Nhập siêu của khu vực kinh tế trong nước còn rất lớn (năm 2012 là 11,56 tỷ USD, 8 tháng 2013 là 8,38 tỷ USD). Thách thức lớn là cân đối thu chi ngân sách gặp khó khăn, chính vì thế nếu kích cầu lớn sẽ làm mất cân đối kinh tế vĩ mô, nhất là cân đối ngân sách.

Thứ ba, với tư duy mới, không chạy theo tốc độ tăng trưởng nóng mà tăng trưởng hợp lý, tránh rơi vào vòng luẩn quẩn "Tăng trưởng - lạm phát - thắt chặt - suy giảm - nới lỏng - lạm phát".

Thứ tư, năm 2013 là năm bản lề của kế hoạch 5 năm, mục tiêu không chỉ ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát mà còn phải đẩy mạnh việc thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ số lượng sang chất lượng, từ chiều rộng sang chiều sâu, thực hiện 3 đột phá chiến lược. Đây là những giải pháp cơ bản nhằm phát triển bền vững.

Không kích cầu lớn mà tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường bằng việc cắt giảm, giãn hoãn một số khoản thu ngân sách, hỗ trợ lãi suất mua lúa gạo tạm trữ, hỗ trợ thủy sản, tái canh cà phê, hỗ trợ tín dụng bất động sản...

Đức Minh

Nguồn tin: KTĐT