Quản lý vốn như SCIC “chẳng khác nào 'địa chủ' thời kỳ mới”

Trước đó SCIC đã công bố, trong năm nay đơn vị này dự kiến sẽ bán vốn tại 120/197 doanh nghiệp đang đại diện phần vốn nhà nước, tính đến thời điểm 31/12/2015. Điều đáng nói là trong danh mục 10 doanh nghiệp mà Chính phủ yêu cầu SCIC xây dựng lộ trình thoái vốn trong năm 2016 thì chỉ có 2 doanh nghiệp được chọn là Tập đoàn FPT và Công ty Xuất nhập khẩu Sa Giang. Như vậy, SCIC sẽ tiếp tục nắm giữ vốn tại 8/10 doanh nghiệp lớn.

Trước đó, hồi tháng 10/2015, SCIC đã công bố sẽ thoái vốn toàn bộ tại 10 doanh nghiệp cỡ khủng, trong đó có những cái tên được thị trường đánh giá là “hot” như  CTCP Sữa Việt Nam (Vinamilk), Bảo hiểm Bảo Minh, FPT Telecom, Nhựa Tiền Phong (NTP), Nhựa Bình Minh (BMP)…

TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng, công bố thoái vốn vào tháng 10 năm ngoái đã là không đạt được thời điểm tối ưu và chậm trễ hơn nhiều so với mong đợi của nhà đầu tư. Tới nay khi câu chuyện vốn cho phát triển kinh tế đang cần thiết hơn bao giờ hết thì SCIC lại tiếp tục lừng khừng.  

Ông Kiên phân tích, tốc độ tăng trưởng 4 tháng trở lại đây đang có xu hướng giảm dần. Dự báo tốc độ tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm chỉ đạt quanh mức 6%, trong khi đó cùng kỳ năm ngoái đạt 6,28%. Chưa kể chúng ta lại đang đặt chỉ tiêu GDP năm nay cao hơn năm ngoái.

Lý do kìm hãm tăng trưởng, theo TS. Nguyễn Đức Kiên là do thiếu nguồn lực đầu tư. Hiện nay trần nợ công đã chạm ngưỡng 65% GDP, tiền trả nợ ở mức 25% tổng thu ngân sách nội địa. 

“Chính vì không thể thoái được vốn từ các doanh nghiệp lớn để dồn tiền đó vào thực hiện các dự án đầu tư công, nên đã kìm hãm tốc độ phát triển nền kinh tế. Bởi mô hình nền kinh tế mà chúng ta cần tiến hành tái cơ cấu vẫn dựa vào tăng trưởng nhờ đầu tư”, ông Kiên lưu ý. Đó cũng là nguyên nhân tại sao các tổ chức quốc tế luôn nhận định “Việt Nam đang phát triển dưới tiềm năng”. 

Phản bác trước những biện hộ của SCIC về việc chậm thoái vốn ở nhiều doanh nghiệp là do nhu cầu của doanh nghiệp và yêu cầu của Chính phủ, ông Kiên cho rằng: “Đó là vấn đề lợi ích nhóm của SCIC núp dưới danh nghĩa bảo toàn vốn. Qua một loạt sự việc như ở Vinamilk, hay một loạt doanh nghiệp lớn mà SCIC đại diện vốn thì thấy vai trò đóng góp của SCIC trong quá trình phát triển xây dựng chiến lược là rất mờ nhạt”. 

Hay nói thẳng “SCIC chỉ là người 'địa chủ' thời kỳ mới, phát canh thu tô, tức là cho vay vốn và thu cổ tức, chứ không quan tâm gì đến việc kết cấu của cả nền kinh tế, hay vai trò sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước”, ông Kiên thẳng thắn nói.

Cần tách SCIC khỏi Bộ Tài chính

Với những biểu hiện như trên, có thể thấy cổ phần hoá không thực chất vẫn là căn bệnh cần tiếp tục được “chạy chữa”. Đặc biệt trong nhiệm kỳ tới Chính phủ cần làm quyết liệt hơn. 

Nhìn lại năm 2015 có thể thấy, 6 tháng đầu năm cả nước mới cổ phần hóa được 29/289 doanh nghiêp. Đến cuối 2015 mới phê duyệt được phương án cổ phần hóa 260 doanh nghiệp còn lại. Tuy nhiên, câu chuyện bao giờ các doanh nghiệp có thể phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO), thoái hết vốn nhà nước là cả một chặng đường.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Bùi Quang Vinh, đã từng cho biết, số doanh nghiệp thực hiện thoái vốn dù lên tới hàng chục nghìn, song số vốn thực hiện cổ phần hóa mới chỉ được khoảng 5% vốn pháp định của tổng khối DNNN. Vì vậy, thời gian qua các chuyên gia vẫn liên tục khuyến cáo, việc cổ phần hoá, giảm bớt vốn nhà nước ở doanh nghiệp mới chỉ đạt tiêu chí số lượng, mà chưa đạt được tiêu chí thay đổi về chất. Chất ở đây là phải thay đổi cả cơ cấu vốn để từ đó có phương thức quản trị doanh nghiệp mới. 

TS. Nguyễn Đức Kiên hiến kế, cần giải pháp mạnh tay hơn để thúc quá trình cổ phần hoá đi vào thực chất, đó là: “Phải tách SCIC khỏi Bộ Tài chính, để SCIC không còn chỗ dựa thì lúc đó tổ chức này mới trở thành doanh nghiệp thực sự được”.

Bên cạnh đó, ông Kiên nhắc lại cần triển khai vấn đề đã được bàn thảo tại Nghị quyết Đại hội Đảng 12 về việc thành lập cơ quan quản lý hơn 5 triệu tỷ đồng vốn DNNN, trong đó có cả vốn SCIC đang quản lý. Đây là vấn đề đang đặt ra rất cấp bách.