Mầm
chết
trong
vòng
sống
Vòng
đời
của
mỗi
tế
bào
(phát
triển,
lão
hoá,
rồi
chết
đi)
đều
được
lập
trình
sẵn,
dưới
sự
điều
hoà
từ
các
gen
gọi
là
gen
kềm
chế
u
(tumor
suppressor
gene).
Trong
các
gen
này,
có
gen
tiền
ung
thư
(proto-oncogene)
có
sẵn
trong
tế
bào
liên
quan
đến
việc
kiểm
soát
tăng
trưởng
của
tế
bào
bình
thường.
Khi
gen
tiền
ung
thư
bị
thay
đổi
bất
thường
(đột
biến),
sẽ
biến
đổi
thành
gen
sinh
ung
(oncogen).
Các
gen
bị
thay
đổi
này
có
thể
truyền
lại
cho
các
thế
hệ
tế
bào
tiếp
theo,
khi
bị
kích
hoạt
sẽ
làm
tế
bào
trở
nên
bất
thường,
thoát
khỏi
sự
kiểm
soát
của
cơ
thể,
sinh
sản
nhanh
hơn
và
hình
thành
khối
ung
thư.
“Bà
Smith”
trước
khi
giải
phẫu.
Ảnh:
T.L
|
Các
gen
sinh
ung
có
thể
được
kích
hoạt
bằng
nhiều
yếu
tố
môi
trường
như
tia
cực
tím,
bức
xạ,
khói
thuốc
lá,
rượu,
các
hoá
chất
sinh
ung,
và
một
số
virút.
Thông
thường,
để
hình
thành
một
ung
thư
cần
phải
có
2
–
4
gen
sinh
ung
bị
kích
hoạt.
Ví
dụ,
phụ
nữ
vừa
hút
thuốc
vừa
có
cổ
tử
cung
bị
nhiễm
HPV
(Human
Papilloma
virút
–
một
loại
virút
có
khả
năng
gây
ung
thư)
thì
dễ
bị
ung
thư
cổ
tử
cung,
trong
khi
bản
thân
chỉ
một
trong
hai
yếu
tố
này
không
đủ
để
gây
ung
thư.
Các
gen
tiền
ung
thư
của
vú
đã
được
biết
rõ
hiện
nay
bao
gồm:
p53,
BRCA1,
BRCA2
trong
ung
thư
vú,
buồng
trứng,
đại
tràng;
Her2/Neu
hay
Erb-b2
có
trong
một
số
loại
ung
thư
vú.
Như
thế,
trong
các
yếu
tố
di
truyền
không
chỉ
có
gen
BRCA1
bất
thường
làm
tăng
nguy
cơ
mắc
ung
thư
vú.
Liên
quan
đến
yếu
tố
di
truyền
của
ung
thư
vú,
người
ta
thấy
phụ
nữ
có
người
thân
cùng
huyết
thống
có
ung
thư
vú
đều
tăng
nguy
cơ
mắc
bệnh
này.
Mức
độ
nguy
cơ
tuỳ
theo
mức
độ
liên
quan
huyết
thống
và
theo
số
người
thân
mắc
bệnh.
Khoảng
15
–
20%
phụ
nữ
bị
ung
thư
vú
có
người
thân
đã
mắc
bệnh
này,
nhưng
chỉ
khoảng
1/4
trong
số
họ
có
thừa
kế
gen
ung
thư
vú.
Phụ
nữ
có
mẹ
bị
ung
thư
vú
trước
tuổi
40
thì
dễ
bị
ung
thư
vú
gấp
đôi
(nguy
cơ
này
giảm
đi
nếu
người
mẹ
bị
ung
thư
vú
ở
tuổi
già
hơn).
Phụ
nữ
có
chị
hoặc
em
gái
bị
ung
thư
vú
cũng
dễ
bị
ung
thư
vú
gấp
hai
lần
và
tỷ
lệ
này
sẽ
tăng
lên
2,5
lần
nếu
có
cả
mẹ
bị
ung
thư
vú.
Phụ
nữ
mắc
ung
thư
vú
do
di
truyền
thường
có
tuổi
trẻ
hơn
và
thường
mắc
ung
thư
ở
cả
hai
vú
hơn
nhóm
khác.
Tuy
nhiên,
không
phải
lúc
nào
cha
mẹ
cũng
truyền
gen
bất
thường
cho
con
cái.
Tỷ
lệ
di
truyền
chỉ
là
50%.
Các
gen
được
coi
là
có
liên
quan
đến
ung
thư
vú
là
BRCA1,
BRCA2,
p53.
Phụ
nữ
nguồn
gốc
Do
Thái,
kế
đó
là
phụ
nữ
Hà
Lan,
Na
Uy
có
xuất
độ
gen
BRCA1
và
BRCA2
bất
thường
cao
nhất.
Phụ
nữ
mang
hai
gen
BRCA1
và
BRCA2
bất
thường
có
thể
tăng
nguy
cơ
bị
ung
thư
vú,
ung
thư
buồng
trứng,
ung
thư
đại
tràng.
Đàn
ông
có
mang
gen
BRCA1
và
BRCA2
bất
thường
cũng
có
nguy
cơ
cao
bị
ung
thư
vú
và
ung
thư
tuyến
tiền
liệt.
Tuy
nhiên,
nhiều
trường
hợp
không
phát
hiện
được
các
gen
này
vẫn
bị
ung
thư
vú.
Phụ
nữ
mang
gen
BRCA1
và
BRCA2
bất
thường
không
nhất
thiết
sẽ
bị
ung
thư
vú
mà
chỉ
có
nguy
cơ
cao
mắc
ung
thư
này.
Đây
cũng
là
lý
do
tại
sao
hai
con
gái
sinh
đôi
cùng
trứng
của
một
bà
mẹ
ung
thư
vú
(có
gen
giống
nhau),
chỉ
một
bị
ung
thư
vú.
Bỏ
ngực
giữ
đời
Người
ta
chưa
tìm
ra
được
liệu
pháp
gen
có
hiệu
quả
tốt
để
điều
trị
những
trường
hợp
ung
thư
do
bất
thường
của
gen,
nghĩa
là
sửa
gen
bất
thường
thành
gen
bình
thường.
Mẹ
của
minh
tinh
Angelina
Jolie
mắc
ung
thư
vú
và
mất
vì
bệnh
này
ở
tuổi
56
sau
khi
được
điều
trị
trong
khoảng
mười
năm.
Jolie
có
mang
gen
BRCA1
bất
thường,
có
nguy
cơ
mắc
ung
thư
vú
khoảng
87%.
Sau
khi
cắt
hai
vú
thì
nguy
cơ
này
giảm
xuống
chỉ
còn
5%.
|
Cắt
bỏ
vú
để
phòng
ngừa
hay
làm
giảm
nguy
cơ
mắc
ung
thư
vú,
thường
không
ảnh
hưởng
nhiều
đến
sức
khoẻ,
không
làm
giảm
tuổi
thọ,
được
dùng
trong
các
trường
hợp
sau
đã
bị
ung
thư
một
vú
và
có
nguy
cơ
ung
thư
vú
còn
lại,
và
người
mang
gen
ung
thư
vú
như
BRCA1,
BRCA2.
Cắt
bỏ
tuyến
vú
hai
bên
để
phòng
bệnh
có
thể
làm
giảm
nguy
cơ
đến
90%.
Khi
một
bệnh
nhân
có
tiền
sử
gia
đình
mắc
ung
thư
vú
rõ
ràng,
dù
chưa
thể
xác
định
bệnh
nhân
này
mang
gen
ung
thư
vú
hay
không,
bệnh
nhân
vẫn
có
50%
nguy
cơ
thừa
hưởng
gen
nếu
gen
này
được
tìm
thấy
ở
các
thành
viên
khác
trong
gia
đình.
Hiện
nay
các
xét
nghiệm
di
truyền
chỉ
phát
hiện
được
khoảng
20%
ung
thư
vú
di
truyền.
Nên
tham
vấn
chuyên
gia
di
truyền
để
được
xác
định
nguy
cơ
mắc
ung
thư
vú
của
từng
cá
nhân.
Phương
pháp
cắt
hai
vú
có
nhiều
tác
động
trên
tâm
–
sinh
lý
của
bệnh
nhân
và
người
chồng
và
cũng
không
loại
trừ
hoàn
toàn
nguy
cơ
mắc
ung
thư
vú.
Do
vậy,
quyết
định
phẫu
thuật
cần
được
cân
nhắc
cẩn
thận.
Cắt
vú
có
thể
gây
giảm
hay
mất
cảm
giác
ở
thành
ngực,
ở
núm
vú
và
quầng
vú.
Trong
phương
pháp
mổ
này,
người
ta
cố
gắng
lấy
hết
mô
tuyến
vú
nhưng
giữ
lại
da,
quầng
vú
–
núm
vú
(phẫu
thuật
đoạn
nhũ
dưới
da).
Sau
đó
tuỳ
tình
trạng
sức
khoẻ
của
bệnh
nhân,
có
thể
tái
tạo
vú
ngay
trong
lúc
mổ
hoặc
sau
một
thời
gian
ngắn.
Thông
thường
người
ta
sẽ
đặt
túi
độn
silicon.
Theo
Angelina
Jolie
thì
cô
sẽ
được
tái
tạo
hai
tuyến
vú
vào
khoảng
chín
tuần
sau
đó.
Điều
cần
nhắc
lại
là
di
truyền
không
phải
là
yếu
tố
quan
trọng
gây
ra
ung
thư
vú.
Có
nhiều
yếu
tố
quan
trọng
hơn,
đặc
biệt
là
các
yếu
tố
liên
quan
với
lối
sống
dễ
gây
ra
ung
thư
vú:
béo
phì,
ăn
nhiều
thịt
đỏ,
hút
thuốc
lá,
uống
rượu,
không
cho
con
bú
sữa
mẹ...
GS.TS.BS Nguyễn Sào Trung
Nguồn tin: SGTT
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
Đang truy cập : 116
•Máy chủ tìm kiếm : 4
•Khách viếng thăm : 112
Hôm nay : 42465
Tháng hiện tại : 982337
Tổng lượt truy cập : 44350022