Cảnh tỉnh giới tài chính ngân hàng sau vụ bầu Kiên
- Thứ năm - 17/04/2014 23:29
- |In ra
- |Đóng cửa sổ này
TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, Bầu Kiên đã làm một việc mà trong nền kinh tế chỉ có hai chủ thể là Ngân hàng Nhà nước Trung ương và Ngân hàng thương mại được phép làm đó là: “tạo tiền”.
TS
Nguyễn
Trí
Hiếu
-
chuyên
gia
có
uy
tín
trong
lĩnh
vực
ngân
hàng
trao
đổi
về
những
mánh
lới
của
bầu
Kiên,
qua
đó
“rung
chuông”
cảnh
tỉnh
giới
tài
chính
ngân
hàng
về
“vết
xe
đổ”
của
bầu
Kiên.
Sai phạm kiểu như bầu Kiên, ở các nước liệu có dễ tồn tại và che đậy trong một thời gian dài như vậy không, thưa ông?
Bầu
Kiên
đã
bạo
gan
làm
một
việc
mà
trong
nền
kinh
tế
chỉ
có
hai
chủ
thể
là
Ngân
hàng
Nhà
nước
Trung
ương
và
Ngân
hàng
thương
mại
được
phép
làm
đó
là:
“tạo
tiền”.
Với
hàng
trăm,
thậm
chí
hàng
ngàn
tỷ
đồng
vốn
ảo
tạo
ra,
bầu
Kiên
đã
ngang
nhiên
thao
túng,
lũng
đoạn
thị
trường
tài
chính
ngân
hàng
nói
chung,
Ngân
hàng
ACB
nói
riêng.
Từ
con
số
0…
Từng
giữ
trọng
trách
lớn
trong
các
ngân
hàng
nước
ngoài
và
Việt
Nam,
cảm
giác
của
ông
như
thế
nào
khi
xảy
ra
vụ
thao
túng
ngân
hàng
chưa
từng
thấy
trong
lịch
sử
tài
chính
ngân
hàng
Việt
Nam?
-
Vấn
đề
của
bầu
Kiên
tôi
cho
là
có
yếu
tố
lịch
sử.
Bản
chất
của
nó
là
sở
hữu
chéo
(SHC).
Vấn
đề
này
mới
nổi
lên
gần
đây
nhưng
kỳ
thực,
trước
đấy
đã
có
nhưng
do
mình
chưa
chú
trọng
nên
trong
khuôn
khổ
nào
đó
đã
để
SHC
tồn
tại.
Trước,
để
phát
triển
hệ
thống
tài
chính
ngân
hàng,
người
ta
chấp
nhận
một
cá
nhân,
tổ
chức
được
sở
hữu
chủ
hoặc
cổ
đông
của
nhiều
tổ
chức
tín
dụng.
Nói
rộng
ra,
sau
đổi
mới,
khi
cấu
tạo
hệ
thống
tài
chính
ngân
hàng,
nguồn
vốn
lớn
nhất
trong
nền
kinh
tế
lúc
đó
là
của
Nhà
nước,
bởi
đó
là
một
mô
hình
mới
nên
để
cấu
hình
ra
nó,
Nhà
nước
phải
vươn
tay
ra,
đưa
vốn
vào
tạo
lập.
Và
có
thể
coi
đó
là
SHC,
tuy
nhiên
lúc
ấy
là
cần
thiết.
Nhưng
dần
dà
thì
mặt
trái
của
nó
xuất
hiện.
Việc
Nhà
nước
SHC
nhiều
bộ
phận
trong
nền
tài
chính
khiến
một
số
cá
nhân,
tổ
chức
có
thể
do
vô
tình
hoặc
cố
ý
đi
theo
“công
thức”
này
để
sở
hữu
lẫn
nhau,
sau
đó
lợi
dụng
để
thao
túng,
chi
phối…
hoạt
động
ngân
hàng.
Sự
việc
bầu
Kiên
là
hệ
quả
của
thời
kỳ
này.
Ông
có
thể
nói
rõ
những
mánh
lới
của
bầu
Kiên
và
hệ
quả
của
nó?
-
Bầu
Kiên
đã
làm
một
việc
mà
trong
nền
kinh
tế
chỉ
có
hai
đơn
vị
là
Ngân
hàng
Nhà
nước
nước
Trung
ương
và
ngân
hàng
thương
mại
mới
được
phép
làm
đó
là:
“tạo
tiền”.
Về
lý
thuyết,
ngân
hàng
“tạo
tiền”
bằng
cách
huy
động
tiền
gửi
từ
dân
chúng,
sau
đó
dùng
tiền
đó
cho
vay
và
lại
huy
động
ngược
trở
lại
rồi
tiếp
tục
cho
vay.
Vòng xoay này sẽ làm cung tiền của ngân hàng tăng lên và đó là vốn thật. Nhưng bầu Kiên thì “tạo tiền” từ con số 0, rồi sau đó tiền lại tiếp tục tạo ra tiền! Đến khi ông ta có tiếng nói nhất định trong hệ thống tài chính ngân hàng rồi thì những công ty mà ông ta lập ra có thể phát hành trái phiếu và có người mua, có người thế chấp… Sau đó, ông ta lại dùng những doanh nghiệp có liên quan để bảo đảm, cho vay. Vì không được ngăn chặn sớm nên bầu Kiên đã tự mình tạo ra một khối tài sản ảo, vốn ảo khổng lồ không có nguồn gốc từ sản phẩm của xã hội. Điều nguy hiểm là ở chỗ đó.
Vòng xoay này sẽ làm cung tiền của ngân hàng tăng lên và đó là vốn thật. Nhưng bầu Kiên thì “tạo tiền” từ con số 0, rồi sau đó tiền lại tiếp tục tạo ra tiền! Đến khi ông ta có tiếng nói nhất định trong hệ thống tài chính ngân hàng rồi thì những công ty mà ông ta lập ra có thể phát hành trái phiếu và có người mua, có người thế chấp… Sau đó, ông ta lại dùng những doanh nghiệp có liên quan để bảo đảm, cho vay. Vì không được ngăn chặn sớm nên bầu Kiên đã tự mình tạo ra một khối tài sản ảo, vốn ảo khổng lồ không có nguồn gốc từ sản phẩm của xã hội. Điều nguy hiểm là ở chỗ đó.
Lấn
sân
-
không
bị
“thổi
còi”
Dù
chỉ
nắm
giữ
một
chức
vụ
mà
pháp
luật
không
thừa
nhận
là
Phó
Chủ
tịch
Hội
đồng
sáng
lập
ACB
nhưng
bầu
Kiên
vẫn
mạnh
tay
can
thiệp,
thao
túng
thậm
chí
dọa
cách
chức
cả
chóp
bu
của
ngân
hàng
này…
mà
vẫn
không
ai
xử
lý.
Ông
có
nghĩ
trong
trường
hợp
này,
công
tác
thanh
tra,
giám
sát
của
Ngân
hàng
Nhà
nước
có
gì
không
ổn?
-
Khó
kết
luận
cơ
quan
quản
lý
nhà
nước
đã
lơ
là
trong
vụ
này.
Vì
ngân
hàng
hoạt
động
thì
có
Hội
đồng
quản
trị
(HĐQT)
và
bên
cạnh
hội
đồng
này
có
thể
có
Hội
đồng
cố
vấn
để
tham
mưu,
tư
vấn.
Hồi ở Mỹ, khi tôi lập First Vietnamese - American Bank (Đệ nhất Ngân hàng Việt-Mỹ) cũng từng có ý định lập một hội đồng như thế để giúp HĐQT hoạt động tốt hơn. Về bản chất Hội đồng sáng lập (HĐSL) và HĐQT là một và chẳng có gì sai. Nhưng ở ACB thì không đúng vì HĐST đã lấn sân HĐQT, trong khi về nguyên tắc HĐQT có quyền quyết định cao nhất. Ở đây, nếu dồn hết trách nhiệm cho cơ quan quản lý thì cũng không hẳn vì họ đã không thừa nhận hội đồng này rồi. Cái chính ở đây là phải hỏi lại các cổ đồng của ACB xem có trao quyền cho HĐSL, cho bầu Kiên làm những việc trái pháp luật như vậy không.
Hồi ở Mỹ, khi tôi lập First Vietnamese - American Bank (Đệ nhất Ngân hàng Việt-Mỹ) cũng từng có ý định lập một hội đồng như thế để giúp HĐQT hoạt động tốt hơn. Về bản chất Hội đồng sáng lập (HĐSL) và HĐQT là một và chẳng có gì sai. Nhưng ở ACB thì không đúng vì HĐST đã lấn sân HĐQT, trong khi về nguyên tắc HĐQT có quyền quyết định cao nhất. Ở đây, nếu dồn hết trách nhiệm cho cơ quan quản lý thì cũng không hẳn vì họ đã không thừa nhận hội đồng này rồi. Cái chính ở đây là phải hỏi lại các cổ đồng của ACB xem có trao quyền cho HĐSL, cho bầu Kiên làm những việc trái pháp luật như vậy không.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu |
Sai phạm kiểu như bầu Kiên, ở các nước liệu có dễ tồn tại và che đậy trong một thời gian dài như vậy không, thưa ông?
-
Rất
khó.
Tôi
ví
dụ
ở
Mỹ,
giới
tài
chính
ngân
hàng
luôn
chịu
sự
kiểm
soát
mạnh
mẽ
bởi
2
cơ
quan
đó
là
Bảo
hiểm
tiền
gửi
Mỹ
(FDIC)
và
cơ
quan
quản
lý
ngân
hàng
tiểu
bang.
Chẳng
hạn
việc
cho
vay
một
món
nào
đó
thuộc
thẩm
quyền
của
Ban
Tổng
giám
đốc
mà
HĐQT
can
thiệp
vào
việc
phê
chuẩn
cái
tín
dụng
đó
là
bị
xử
lý
tức
thì.
Tôi
dõi
theo
hoạt
động
các
ngân
hàng
ở
Việt
Nam
thì
chưa
thấy
có
trường
hợp
nào
Ngân
hàng
Nhà
nước
“thổi
còi”
khi
có
sự
can
thiệp
quá
tay
của
HĐQT
hay
Chủ
tịch
HĐQT
xuống
phía
dưới
cả.
Ngân
hàng
Việt
Nam,
cấp
dưới
trong
Ban
điều
hành
thường
rất
kính
nể
mấy
ông
trên
HĐQT.
“Không
có
bữa
ăn
trưa
nào
miễn
phí”!
Vậy,
nguyên
nhân
sâu
xa
của
vấn
đề
này
là
gì
và
cách
ngăn
chặn
hành
vi
lũng
đoạn
ngân
hàng?
-
Cái
chính
là
do
giới
làm
tài
chính
ở
Việt
Nam
hiện
nay
chưa
ý
thức
đầy
đủ
chức
năng
của
ngân
hàng
đó
là
phải
phục
vụ
đại
chúng
chứ
không
phải
lập
ra
để
phục
vụ
lợi
ích
của
gia
đình
“ông”
hay
một
nhóm
lợi
ích
nào
đó.
Quan
niệm
này
ở
Việt
Nam
vẫn
còn
rất
ít.
Trên thế giới, các chính phủ họ làm mọi cách để bào vệ ngân hàng mỗi khi có tác động xấu, đơn giản vì ngân hàng phục vụ quyền lợi của số đông dân chúng, vì thế họ phải “bơm” thanh khoản vào cứu ngân hàng để nó không đổ vỡ vì nó là huyết mạch của cả nền kinh tế. Ở Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước cũng từng tuyên bố sẽ bảo vệ tối đa hệ thống này, nhưng các “ông” ngân hàng thương mại ở dưới trong khi được hưởng đặc ân này thì lại sử dụng ngân hàng cho chính mình hoặc bảo vệ quyền lợi cho nhóm lợi ích của mình.
Trên thế giới, các chính phủ họ làm mọi cách để bào vệ ngân hàng mỗi khi có tác động xấu, đơn giản vì ngân hàng phục vụ quyền lợi của số đông dân chúng, vì thế họ phải “bơm” thanh khoản vào cứu ngân hàng để nó không đổ vỡ vì nó là huyết mạch của cả nền kinh tế. Ở Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước cũng từng tuyên bố sẽ bảo vệ tối đa hệ thống này, nhưng các “ông” ngân hàng thương mại ở dưới trong khi được hưởng đặc ân này thì lại sử dụng ngân hàng cho chính mình hoặc bảo vệ quyền lợi cho nhóm lợi ích của mình.
Tôi
nhớ,
người
Mỹ
có
câu
“không
có
bữa
ăn
trưa
nào
là
miễn
phí
cả”,
và
điều
đó
cũng
đúng
vì
chúng
ta
đã
phải
trả
giá
đắt
sau
vụ
bầu
Kiên,
vì
nó
làm
thiệt
hại
tài
sản
nhà
nước,
thiệt
hại
lòng
tin
của
dân
chúng
với
ngân
hàng.
Hậu
quả
không
chỉ
có
vụ
bầu
Kiên
mà
tình
hình
nợ
xấu
cũng
là
cái
giá
mà
chúng
ta
phải
trả,
và
phải
tái
cơ
cấu
lại
hệ
thống
ngân
hàng.
Trân
trọng
cảm
ơn
ông!
Theo
Võ
Tuấn
Báo Pháp luật