Thực phẩm VietGap hết thiêng

Lần đầu tiên, người tiêu dùng được tận mắt chứng kiến cơ quan thú y và bảo vệ thực vật lấy mẫu sản phẩm thử nhanh tại chỗ. Dù vậy, nhiều bà nội trợ khi được hỏi vẫn tỏ ra nghi ngại…
 
Có tới 15 doanh nghiệp mang sản phẩm tới chợ phiên nông sản an toàn. Hầu hết đều là những thương hiệu đã quen thuộc với người dân thành phố, từ thịt gà của công ty San Hà, thịt heo của công ty An Hạ, Sagrifood, trứng Ba Huân, rau củ quả của hợp tác xã (HTX) Thỏ Việt, Ngã Ba Giồng… Trên mỗi quầy kệ, doanh nghiệp cũng trưng ra tất cả các loại giấy tờ liên quan đến chất lượng để người dùng an tâm. Phổ biến nhất là chứng chỉ VietGAP. 





Bàn lấy mẫu test trực tiếp trong phiên chợ nông sản bán các thực phẩm có giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn. 

Tại quầy hàng của Ngã Ba Giồng ở Hóc Môn, những bó rau muống, cải bẹ xanh, khổ qua, dưa chuột, mướp... VietGAP xanh mướt, đựng trong các bịch bóng, dán nhãn, ghi rõ địa chỉ nhà sản xuất... Đại diện HTX rau an toàn Ngã Ba Giồng cho biết, rau của HTX được trồng theo quy trình VietGAP, “tuy có sử dụng phân hoá học, thuốc trừ sâu nhưng ở ngưỡng cho phép, có thời gian cách ly và sử dụng các loại thuộc trong danh mục”.
 
Ấy vậy mà, chị Hồng, một nhân viên văn phòng ở quận 7, người đến chợ từ rất sớm, sau một hồi “lượn tới lượn lui”cũng đành quay về mà không mua được gì. Điều gì khiến cho bà nội trợ này ngần ngại? “Nhìn bó rau xanh mướt quá tôi thấy ngài ngại làm sao ấy. Ngày xưa ở quê, rau không phun thuốc, lớn tự nhiên thường cằn cỗi, lá rau không đẹp, có khi bị sâu ăn. Còn đàng này, họ nói trồng theo VietGAP có xài phân hoá học, thuốc sâu nhưng được cách ly, sử dụng đúng liều lượng, nhưng làm sao mà tin được”.


Sản xuất thực phẩm theo tiêu chuẩn VietGAP là hướng đi đúng để quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm có truy xuất nguồn gốc. Bà Nguyễn Thị Hồng Thắm, giám đốc công ty An Hạ, đơn vị có quầy thịt heo ở phiên chợ trên, cho rằng nuôi heo tiêu chuẩn VietGAP tuy không khó “nhưng đòi hỏi nông dân phải có kiến thức để cập nhật, ghi chép thông tin trong suốt quá trình nuôi”. VietGAP, nếu theo đúng, sẽ loại trừ được các mối nguy gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuy nhiên, thời gian qua có rất nhiều người lợi dụng chứng nhận này khiến người dùng không còn tin tưởng nữa. Theo bà Thắm, hiện tại, chi cục Thú y thành phố cho biết lượng heo VietGAP đưa vào TP.HCM giết mổ, tiêu thụ còn ít. Thế nhưng, “ở chợ nào cũng giới thiệu bán heo VietGAP”.
 
Chẳng hạn, ở chợ Hoà Bình, chỉ có công ty An Hạ và Vissan có một số quầy bán heo VietGAP. Vậy nhưng, rất nhiều tiểu thương khác đã đưa heo thường vào bán dưới chứng nhận này. Vậy nên, mỗi khi cơ quan thú y đến chợ kiểm tra, các tiểu thương ôm thịt chạy tán loạn. Xong xuôi, đâu lại vào đấy. An Hạ, theo bà Thắm, là doanh nghiệp đầu tiên bán heo VietGAP, nhưng nay, trước sự hỗn loạn thông tin và “người dùng không còn tin tưởng nữa” nên phải thu hẹp sản lượng để giữ uy tín.
 
Rất nhiều tổ chức được cấp chức năng đánh giá, thẩm định để cấp chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Ông Đàm Văn Hoạt, tổng giám đốc công ty Trại Việt (Vietfarm) kể rằng cách nay ba bốn tháng Vietfarm đi tìm đối tác cấp chứng nhận VietGAP cho một số trại heo ở Tây Ninh, Đồng Nai và Bình Phước. Thế là, khi biết tin, rất nhiều đơn vị đã tìm đến ngỏ ý cấp chứng chỉ. Tìm hiểu, ông Hoạt mới giật mình nhận thấy mỗi công ty làm một kiểu, giá cả cũng khác nhau. Thậm chí, “có công ty chỉ có chuyên môn làm VietGAP bên thuỷ sản, trồng trọt cũng nhảy sang làm cho con heo. Bên làm chứng nhận VietGAP trồng trọt nhảy qua làm thuỷ sản”... Bên nào cũng muốn giành được khách hàng. Giá thẩm định, cấp giấy chứng nhận VietGAP thì trên trời dưới đất đều có hết cả. Cuối cùng, ông Hoạt chọn Vinacert.

Sở NN-PTNT TP.HCM cũng thừa nhận diện tích rau VietGAP giai đoạn 2011 – 2015 không đạt mục tiêu đề ra so với chương trình phát triển rau an toàn giai đoạn này. Nguyên nhân là do “chưa có sự khác biệt giá bán giữa rau thường và rau VietGAP, gây ảnh hưởng đến việc tiêu thụ sản phẩm và khích lệ người sản xuất phát triển diện tích sản xuất theo VietGAP”. Ngoài ra, tiêu chí phát triển rau VietGAP chưa phù hợp với yêu cầu tiêu thụ nội địa (chưa là tiêu chí bắt buộc nên người tiêu dùng chỉ quan tâm đến tiêu chí rau an toàn, nên rau VietGAP phát triển không bền vững).
 
Thực tế, mặc dù ông Nguyễn Văn Trực, phó giám đốc sở NN-PTNT, nói rằng nguồn thực phẩm ở chợ phiên an toàn đã được các cơ quan kiểm tra chứng nhận của các lô hàng vào chợ cũng như kiểm tra, đánh giá tại những nơi sản xuất của từng sản phẩm, nhưng liệu quy trình có được giám sát thường xuyên hay không là vấn đề cần bàn, thì vẫn chưa trả lời được.     
 

Tại buổi kết nối đưa thực phẩm an toàn vào bếp ăn nhà trường vừa được sở Giáo dục và đào tạo và sở NN-PTNT TP.HCM tổ chức, bà Nguyễn Thị Hồng Thắm, giám đốc công ty An Hạ cho rằng “có đủ thứ lý do khiến cho các bếp ăn trường học không thích cho học sinh… ăn thực phẩm sạch”. Đấy là, theo bà Thắm, các trường hết “chê giá cao, muốn được mua ngang giá heo chợ” đến đòi phải “ghi giá trên hoá đơn cao hơn giá thực tế”.
 
Trong khi đó, trước khi mua, các cơ sở bếp ăn thường đòi công ty trưng ra đủ thứ giấy tờ, từ giấy chứng nhận VietGAP, giấy kiểm dịch thú y, giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm, giấy chứng nhận cơ sở giết mổ an toàn… thậm chí cả giấy phép kinh doanh.
 
Vậy mà, khi đã có đầy đủ tất cả các loại giấy tờ rồi thì các bếp ăn lại chỉ lấy mỗi ngày… vài ba ký thịt. “Sở dĩ họ phải đòi hỏi đầy đủ giấy tờ hợp lệ là để đối phó khi có đoàn kiểm tra. Còn lượng thịt VietGAP thì chỉ lấy cho có lệ, có khi số thịt này họ chia nhau ăn chứ học sinh làm gì được ăn”.
 

 
Bài, ảnh: Hoài Anh
Theo báo Thế giới tiếp thị