Chỗ ẩn núp cho những điều xấu

Tuần qua, dư luận tỏ ra bức xúc trước những phát ngôn của bộ trưởng Nông nghiệp và phát trển nông thôn Cao Đức Phát về thực phẩm bẩn. Trước đó, bí thư Thành uỷ TP.HCM cũng có những phát ngôn gây chú ý về tình trạng thực phẩm bẩn tràn lan.
 


Sản xuất nhỏ lẻ là điều kiện để các sản phẩm không rõ xuất xứ phát triển
Ảnh: Lê Hoàng Yến

Thực phẩm an toàn là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng hiện nay, nhưng nhìn đâu cũng thấy những kẽ hở.
 
Chất cấm salbutamol (tạo nạc, tăng trọng) sử dụng trong chăn nuôi đã được báo chí đề cập từ nhiều năm nay. Và những thông tin được đưa ra mổ xẻ gần đây cho thấy có cả một “hệ sinh thái” giúp cho tệ nạn sử dụng chất cấm này trong chăn nuôi tồn tại, sinh sôi, nảy nở.
 
Thứ nhất là nguồn chất cấm. Bộ trưởng Cao Đức Phát đã hứa trên báo chí rằng “Đến cuối năm 2016,… căn bản kiểm soát tình trạng buôn lậu chất cấm qua biên giới…”. Lời hứa này có thực hiện được hay không là câu hỏi lớn khi mà lâu nay việc buôn bán qua biên giới vẫn nằm ngoài kiểm soát của các cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, khi những thông tin về sử dụng chất cấm trong chăn nuôi rộ lên, người ta còn phát hiện nó đã được nhập khẩu chính thức để làm thuốc sử dụng cho người, nhưng lại bị các công ty nhập khẩu bán “sai đối tượng” và được sử dụng cho chăn nuôi. Sao mà nhiều kẽ hở thế?!
 
Thứ hai, khi chất cấm lọt vào được nội địa rồi, nó dễ dàng được tiêu thụ bởi một thị trường với “10 triệu hộ sản xuất nhỏ lẻ, trình độ sản xuất còn hạn chế”, như lời của bộ trưởng Cao Đức Phát. Tiến lên sản xuất lớn là một giải pháp ai cũng thấy, nhưng việc này lại bị một trở lực căn bản là hạn điền. Một doanh nghiệp ngành chăn nuôi từng phát biểu trong hội thảo rằng: “Để sản xuất lớn, lách luật thì muốn có bao nhiều đất cũng được. Nhưng làm như thế, chúng tôi sẽ bị chụp mũ vi phạm pháp luật bất cứ lúc nào, và không an tâm đầu tư”. Sản xuất nhỏ lẻ là môi trường để hàng hoá không rõ xuất xứ, không an toàn, phát triển tràn lan, khó kiểm soát.
 
Thứ ba, khung pháp luật chế tài các hành vi làm hàng dỏm, hàng giả còn nhẹ. Một quan chức bộ Công thương, nhận xét: “Sản xuất sản phẩm thậm chí nguy hại sức khoẻ nhưng mức phạt thấp chỉ vài trăm triệu đồng thì người ta sẵn sàng chịu phạt rồi lại tái phạm”.
 
Thứ tư, trong các quyền của người tiêu dùng, có quyền được giáo dục. Thế nhưng, đại đa số người dân vẫn không phân biệt được sản phẩm thịt có chất tạo nạc. Mãi đến gần đây, tại các hội thảo diễn ra khi chất cấm lộng hành, người dân mới được hướng dẫn phân biệt.
 
Từ câu chuyện chất cấm trong chăn nuôi, có thể thấy có hẳn một môi trường, một hệ sinh thái cho sản phẩm không an toàn sinh sôi, nảy nở.
 
Không chỉ lĩnh vực thực phẩm! Mới đây, báo Tuổi Trẻ đưa tin: “Lợi dụng chủ trương đưa hàng Việt về nông thôn, nhiều doanh nghiệp đưa hàng không rõ nguồn gốc, kém chất lượng về đồng bằng sông Cửu Long rồi bán với giá trên trời. Khi người dân phát hiện sản phẩm không sử dụng được, doanh nghiệp đã cao chạy xa bay”. Đáng chú ý, các hội thảo giới thiệu sản phẩm và địa điểm bán hàng được tổ chức ngay tại hội trường, mặt bằng của UBND xã. Do vậy, người dân dễ dàng bị lừa.
 
Vai trò của chính quyền địa phương ở đâu? Các sở ngành ở đâu? Báo chí cũng từng phát hiện hàng giả hàng Việt Nam chất lượng cao được bày bán công khai ngay tại các hội chợ xúc tiến hàng Việt do một số sở công thương địa phương tổ chức.
 
Một môi trường kinh doanh như vậy, thật nói không quá khi cho rằng có hẳn một hệ sinh thái cho cách làm ăn gian dối phát triển.
 
Những ngày gần đây, khi bộ Công thương công bố tổ chức thanh tra bảy công ty bán hàng đa cấp, sơ bộ xuất hiện rất nhiều thông tin sai phạm. Có cả những thông tin tố cáo của người dân về chuyện lừa đảo trong bán hàng đa cấp. Trước đó, lãnh đạo công ty bán hàng đa cấp Liên Kết Việt đã bị bắt, số người bị lừa đảo của công ty này lên đến 45.000. Điều đáng nói là việc kinh doanh lừa đảo của các công ty bán hàng đa cấp tiếp tục diễn ra, bất chấp vô số những cảnh báo. Theo một bài viết của luật sư Trần Hồng Phong trên TGTT, pháp luật còn bất cập và chưa khả thi để điều chỉnh hoạt động kinh doanh này.
 
Xem ra, việc cải cách thể chế, xây dựng khung pháp lý để tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng vẫn là mấu chốt để thay đổi một “hệ sinh thái cho những điều xấu” này.
           
Nguyễn Tuấn (Gò Vấp, TP.HCM)
theo tiepthithegioi.vn