Những
bất
ổn
vĩ
mô,
tình
trạng
bất
công
gia
tăng,
các
vấn
đề
môi
trường
bị
che
giấu
và
sự
không
hài
lòng
đang
được
kìm
nén
của
công
chúng
sẽ
đặt
Hà
Nội
trước
sức
ép
ngày
càng
lớn
buộc
phải
thay
đổi.
Năm
ngoái,
với
tỷ
lệ
lạm
phát
18%,
Việt
Nam
đã
chứng
kiến
tình
trạng
gia
tăng
các
cuộc
đình
công
trong
giới
lao
động.
Bất
chấp
tỷ
lệ
tăng
trưởng
GDP
đạt
5,9%,
cuộc
sống
người
nghèo
ngày
càng
khó
khăn
hơn
khi
mức
thu
nhập
"gầy
còm"
của
họ
không
thể
đuổi
kịp
đà
tăng
giá
lương
thực.
Nhằm
xoa
dịu
mối
lo
âu
này
của
dân
chúng,
chính
phủ
đã
hứa
áp
dụng
các
biện
pháp
tài
chính
và
tiền
tệ
mạnh
tay
để
chống
lạm
phát.
Nhưng
cải
cách
tài
chính
không
phát
huy
tác
dụng
vì
việc
cắt
giảm
chi
tiêu
công
trở
nên
khó
khăn
khi
đối
mặt
với
mức
lãi
suất
cao.
Và
các
biện
pháp
thắt
chặt
tiền
tệ
đã
đẩy
hàng
chục
nghìn
công
ty
nhỏ
và
vừa
ra
khỏi
thương
trường
hoặc
lâm
vào
cảnh
phá
sản.
Họ
gặp
khó
khăn
khi
đi
vay
do
lãi
suất
cao,
trong
khi
các
biện
pháp
ưu
đãi
chỉ
dành
cho
các
doanh
nghiệp
nhà
nước
(SOEs).
Tình
hình
này
đặt
ra
một
mối
đe
dọa
không
nhỏ
đối
với
sự
phát
triển
của
lĩnh
vực
tư
nhân
ở
Việt
Nam.
Giới
hoạch
định
chính
sách
thừa
nhận
rằng
mô
hình
tăng
trưởng
của
Việt
Nam
-
dựa
vào
giá
nhân
công
rẻ,
khai
thác
nguồn
tài
nguyên
và
tăng
trưởng
vốn
-
đang
tỏ
ra
không
hiệu
quả.
Việt
Nam
đã
trở
thành
nước
có
mức
thu
nhập
trung
bình
từ
năm
2010,
nhưng
phải
chứng
kiến
một
thực
tế
là
mức
thu
nhập
trung
bình
của
nhóm
20%
dân
số
có
thu
nhập
cao
nhất
đã
tăng
gấp
9,2
lần
so
với
nhóm
20%
dân
số
có
thu
nhập
thấp
nhất,
trong
cùng
một
năm.
Thủ
tướng
Nguyễn
Tấn
Dũng
đã
kêu
gọi
tái
cấu
trúc
nền
kinh
tế
và
thay
đổi
mô
hình
tăng
trưởng
của
đất
nước.
Để
đạt
mục
tiêu
này,
ông
nhấn
mạnh
cần
cải
thiện
các
thể
chế
thị
trường
-
một
mong
muốn
"nói
dễ
hơn
làm".
Một
mặt,
lĩnh
vực
nhà
nước
đóng
vai
trò
hàng
đầu
trong
"nền
kinh
tế
thị
trường
hướng
tới
xã
hội
chủ
nghĩa"
của
Việt
Nam.
Trong
quá
trình
phấn
đấu
trở
thành
một
đất
nước
công
nghiệp
hóa
hiện
đại
vào
năm
2020,
Việt
Nam
sẽ
tiếp
tục
dồn
các
nguồn
lực
cho
các
doanh
nghiệp
nhà
nước.
Điều
này
có
nghĩa
là
đã
chọn
người
chiến
thắng,
và
chính
sách
này
đã
không
thành
công;
bằng
chứng
là
lĩnh
vực
đóng
tàu
và
sản
xuất
thép
không
vận
hành
tốt.
Một
vấn
đề
khác
là
nạn
tham
nhũng.
Dù
giới
lãnh
đạo
cam
kết
đấu
tranh
chống
vấn
nạn
này,
nhưng
kết
quả
dường
như
không
đáng
khích
lệ.
Tham
nhũng
không
chỉ
hủy
hoại
các
nỗ
lực
cải
thiện
các
thể
chế
thị
trường
và
hệ
thống
tư
pháp,
mà
còn
xói
mòn
niềm
tin
của
dân
chúng.
Tại
một
cuộc
họp
của
Đảng
gần
đây,
Tổng
Bí
Thư
Nguyễn
Phú
Trọng
đã
nhấn
mạnh
rằng
các
Đảng
viên
cần
cam
kết
nghiêm
túc
"phê
bình
và
tự
phê
bình"
để
giúp
giải
quyết
mọi
vấn
đề.
Nhưng
các
cuộc
cải
cách
mạnh
mẽ
và
nhanh
chóng
dường
như
khó
lòng
xảy
ra
trong
thời
gian
trước
mắt.
Thách
thức
phải
tăng
trưởng
bền
vững
và
toàn
diện
hơn
đòi
hỏi
trách
nhiệm
giải
trình
lớn
hơn
của
chính
phủ
và
sự
tham
gia
rộng
rãi
hơn
của
dân
chúng.
Một
cảm
nhận
ít
mang
tính
chính
trị
hơn,
là
nhiệm
vụ
thúc
đẩy
tăng
năng
suất
lao
động.
Một
báo
cáo
mới
đây
của
Viện
nghiên
cứu
toàn
cầu
McKinsey
cho
rằng
Việt
Nam
cần
tăng
năng
suất
lao
động
trung
bình
hàng
năm
lên
6,4%,
từ
mức
4,1%,
để
đạt
tăng
GDP
trung
bình
hàng
năm
là
7%.
Tăng
năng
suất
một
cách
bền
vững
đòi
hỏi
đầu
tư
nhiều
hơn
cho
nguồn
nhân
lực
thông
qua
việc
xác
định
lại
ưu
tiên
trong
việc
phân
bổ
nguồn
lực,
chuyển
đầu
tư
của
nhà
nước,
hiện
đang
đổ
vào
các
ngành
công
nghiệp
không
hiệu
quả,
sang
đào
tạo
hướng
nghiệp,
y
tế
và
giáo
dục.
Cải
thiện
quyền
sở
hữu
đất
đai
cũng
tạo
một
cơ
hội
khác.
Luật
đất
đai
hiện
hành
của
Việt
Nam,
theo
đó
"đất
thuộc
sở
hữu
toàn
dân,
và
Nhà
nước
là
người
đại
diện
sở
hữu",
còn
nhiều
lỗ
hổng,
vì
vậy
tạo
ra
một
mảnh
đất
màu
mỡ
cho
tham
nhũng.
Sửa
đổi
đạo
luật
này
theo
hướng
xác
định
rõ
hơn
và
bảo
vệ
tốt
hơn
sẽ
giúp
giảm
tham
nhũng
và
những
tranh
cãi
về
đất
đai,
đồng
thời
thúc
đẩy
nông
nghiệp
thương
mại.
Khi
cải
cách
từ
trên
xuống
là
rất
khó
khăn
trong
bối
cảnh
lãi
suất
cao,
một
cách
tiếp
cận
từ
dưới
lên
có
thể
sẽ
tạo
đà
mới.
Các
nhà
hoạch
định
chính
sách
và
các
chuyên
gia
cố
vấn
ủng
hộ
cải
cách,
cũng
như
các
thể
chế
phát
triển
quốc
tế,
nên
ủng
hộ
việc
đưa
ra
các
ý
tưởng
nền
tảng.
Các
ý
tưởng
này
nhằm
thúc
đẩy
sự
phát
triển
dựa
vào
thị
trường
nhiều
hơn
và
tăng
sự
tham
gia
của
dân
chúng
vào
công
tác
quản
lý,
điều
hành.
Nới
lỏng
kiểm
soát
truyền
thông
cũng
quan
trọng
trong
quá
trình
cải
cách.
Các
kinh
nghiệm
gần
đây
cho
thấy
truyền
thông
đóng
một
vai
trò
quan
trọng
trong
việc
phát
hiện
tham
nhũng
và
các
trường
hợp
lạm
dụng
quyền
lực.
Tác
giả:
Trần
Lê
Anh,
giáo
sư
tại
Đại
học
Lasell
ở
Newton,
bang
Massachusetts
(Mỹ).
Bản
tiếng
Anh
của
bài
viết
đã
được
đăng
trên
trang
globalpost.com
hôm
28/5.