Nâng cao năng lực cạnh tranh ngành mía đường: Không đơn giản là xóa bảo hộ

Khó khăn của ngành mía đường lâu nay là diện tích manh mún, năng suất thấp.

Quy mô và năng suất

Do đó, ngành mía đường Việt Nam cần phải chuyên nghiệp hơn và tập trung vào mục tiêu tăng năng suất cây trồng để giảm thiểu tình trạng nông dân bỏ cây mía, chuyển sang trồng cây trồng khác.

Chính phủ đã có Quyết định 68/2013/QĐ - TTg về hỗ trợ giảm tổn thất sau thu hoạch cho người nông dân, trong đó, nông dân cần cơ giới hóa sẽ được cho vay tiền mua máy móc với thời gian vay dài, lãi suất thấp. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề có thể làm trong ngày một ngày hai.

Bởi lẽ, do tính chất đặc thù của ngành mía đường là trồng trên diện tích rộng và năng suất mía liên quan trực tiếp tới sản lượng, chất lượng đường, trong khi đó, chúng ta thiếu những diện tích trồng mía đường có quy mô như những cánh đồng mẫu lớn mà thường là chia nhỏ theo hộ gia đình, nên việc áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất sẽ là rất khó khăn.

Hơn nữa, hiện nay không chỉ riêng ngành mía đường mà tất cả các ngành nông sản vẫn rất thiếu những nghị định quy định, hướng dẫn tổ chức thực hiện, trong khi các nước trong khu vực đều đã hoàn thành các văn bản này. Ví dụ như, ngành mía đường Thái Lan có hẳn một Ủy ban quốc gia điều hành theo Luật mía đường năm 1984. Theo luật này có lập quỹ mía đường từ tiền thuế để lại để bình ổn cho ngành. Luật mía đường quy định 3 loại quota A, B và C, mỗi DN mía đường của Thái Lan đều phải có nghĩa vụ thực hiện quota A cung cấp cho nhu cầu nội địa với giá bán luôn cao hơn giá xuất khẩu và giá thương mại thế giới; quota B cho các hợp đồng dài hạn cung cấp quốc tế mà Thái Lan đã ký kết. Cuối cùng là quota C - đây là quota thặng dư, cácdoanh nghiệp đường tự do xuất khẩu mà không cần chứng từ, và với quota C này dù bán giá thấp cỡ nào họ cũng có lãi vì phần lãi chính đã được đảm bảo ở quota A và B…

Hoàn thiện chính sách

Việc phát triển ngành mía đường không đơn giản chỉ là xóa bảo hộ mà còn bao quát nhiều vấn đề từ việc luật hóa, cho đến cơ chế phân chia lợi nhuận...

Do vậy, chúng tôi đang rất cố gắng phấn đấu sẽ trình chính phủ văn bản soạn thảo cho luật mía đường, từ khâu sản xuất mía đường (bao gồm quy hoạch diện tích thế nào, đưa cơ giới hóa vào sản xuất ra sao…), đến chế biến và đóng gói để ngăn cản vấn đề nhập lậu. Đồng thời, trong thời gian tới, Cục và Bộ NN- PTNT sẽ đề xuất trình Chính phủ nhiều giải pháp để hỗ trợ ngành mía đường: Cải cách thủ tục hành chính, hải quan; Tổ chức hội thảo chuyên ngành, thực hiện việc thu phí kiểm dịch các lọai nông sản trong đó có cây mía… góp phần thúc đẩy ngành mía đường phát triển, tăng sức cạnh tranh, giúp người nông dân có thể làm giàu từ cây mía, yên tâm gắn bó lâu dài…

Song song với đó, cũng cần xây dựng cơ chế phân chia thu nhập hợp lý, rõ ràng, minh bạch giữa nông dân và nhà máy đường, coi đây là cơ sở, cam kết quan trọng được Pháp luật Nhà nước bảo vệ, nhằm khuyến khích nông dân và nhà máy hợp tác trong việc sản xuất và tiêu thụ mía nguyên liệu ổn định, hiệu quả. Nếu thực hiện được việc này, các nhà máy sẽ luôn được đảm bảo về nguồn nguyên liệu ổn định, tập trung cải tiến quy trình công nghệ, nâng cao công suất và hiệu quả chế biến nhằm gia tăng thêm lợi ích, còn nông dân sẽ yên tâm trong việc trồng mía và đầu tư thâm canh, nâng cao năng suất, chất lượng mía nguyên liệu. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng nên xem xét để từng bước hình thành nên quỹ bình ổn mía đường bằng cách trích một phần lợi nhuận từ hoạt động sản xuất mía nguyên liệu và chế biến đường trên đầu tấn mía và tấn đường sản xuất ra, nhằm tài trợ thường xuyên cho công tác nghiên cứu khoa học cũng như hỗ trợ cho nông dân và nhà máy đường khi thị trường đường trong nước gặp khó khăn, rủi ro khách quan.

Việc phát triển ngành mía đường không đơn giản chỉ là xóa bảo hộ mà nó còn bao quát nhiều vấn đề từ việc luật hóa, cho đến cơ chế phân chia lợi nhuận… để làm sao doanh nghiệp và người nông dân và nhà khoa học tìm được tiếng nói chung.