Kỳ
1:
Hàng
cao
cấp
bán
giá...
bèo
Vú
sữa
Lò
Rèn
Vĩnh
Kim
(Tiền
Giang)
là
một
trong
những
vùng
chuyên
canh
được
cấp
chứng
nhận
GlobalGAP
đầu
tiên
ở
ĐBSCL
năm
2008.
Bao
nỗi
vui
mừng,
tự
hào
là
“nông
dân
GAP”
của
họ
giờ
chẳng
còn
nữa.
Thay
vào
đó
là
sự
thất
vọng
hiện
rõ
trên
gương
mặt
của
những
nông
dân
tiến
bộ
này.
|
Nông
dân
sản
xuất
vú
sữa
theo
tiêu
chuẩn
GlobalGAP
nhưng
phải
bán
bằng
giá
vú
sữa
loại
1
-
Ảnh:
Mễ
Thuận |
Cực
khổ
mà
chẳng
được
gì
"HTX
chỉ
được
chứng
nhận
GlobalGAP
một
năm.
2-3
năm
nay
không
có
tiền
tái
chứng
nhận
vì
nông
dân
không
có
tiền
hùn
vô
làm.
Trong
năm
2011,
HTX
cũng
không
xuất
khẩu
được
vú
sữa
Lò
Rèn
mà
chủ
yếu
bán
cho
thị
trường
trong
nước"
Ông
Nguyễn
Văn
Ngàn
(chủ
nhiệm
HTX
vú
sữa
Lò
Rèn
Vĩnh
Kim) |
Ông
Nguyễn
Ngọc
Điều
ở
xã
Long
Hưng,
huyện
Châu
Thành
là
người
xung
phong
vào
mô
hình
trồng
vú
sữa
Lò
Rèn
Vĩnh
Kim
tiêu
chuẩn
GlobalGAP.
“Tôi
nghe
nói
làm
GAP
sẽ
xuất
khẩu
dễ,
giá
cao,
nông
dân
có
nhiều
tiền
nên
đăng
ký
liền
dù
biết
là
làm
không
hề
dễ.
Vậy
mà
bây
giờ
vú
sữa
GlobalGAP
đổ
xá
ngoài
chợ
bán
đồng
giá
với
vú
sữa
khác”
-
ông
Điều
bức
xúc.
Ông
Điều
có
3.000m
2
trồng
vú
sữa
theo
tiêu
chuẩn
GlobalGAP
và
tham
gia
làm
xã
viên
Hợp
tác
xã
(HTX)
vú
sữa
Lò
Rèn
Vĩnh
Kim.
Trồng
theo
tiêu
chuẩn
này
phải
thực
hiện
cả
trăm
yêu
cầu
rất
khắt
khe.
Biết
bao
công
sức,
mồ
hôi
của
gia
đình
ông
Điều
đổ
xuống
vườn
vú
sữa
cả
năm
trời
nhưng
khi
thu
hoạch
thương
lái
mua
vú
sữa
GlobalGAP
bằng
giá
vú
sữa
bình
thường.
Thế
là
ông
Điều
quyết
định
xin
rút
khỏi
mô
hình
GlobalGAP,
trở
lại
canh
tác
theo
kiểu
truyền
thống.
“Ba
năm
qua
tôi
không
còn
lao
tâm
khổ
tứ
với
vườn
vú
sữa
như
hồi
còn
làm
GlobalGAP
nữa.
Tới
lúc
thu
hoạch
kêu
thương
lái
vô
bán
xác
cả
vườn,
khỏe
re.
Giá
vẫn
y
như
giá
vú
sữa
GlobalGAP
chứ
đâu
có
tệ
hơn.
Hái
xong
họ
còn
bón
phân,
xịt
thuốc
luôn
cho
mình.
Hồi
làm
GlobalGAP,
mọi
thứ
mình
phải
làm
rồi
ghi
chép
cẩn
thận,
cực
khổ
lắm”
-
ông
Điều
nói.
Tương
tự,
nông
dân
Võ
Tấn
Hùng
ở
cạnh
nhà
ông
Điều
cũng
trồng
4.000m2
vú
sữa
theo
tiêu
chuẩn
GlobalGAP
đúng
một
năm
rồi
xin
rút!
Ông
Hùng
giải
thích:
“Khi
vú
sữa
nhà
tôi
trồng
theo
tiêu
chuẩn
GlobalGAP
thì
HTX
vú
sữa
Lò
Rèn
Vĩnh
Kim
chỉ
lựa
mua
khoảng
30%
sản
phẩm
đẹp,
còn
lại
70%
chúng
tôi
phải
bán
cho
thương
lái
với
giá
bèo”.
Năm
2009
là
thời
điểm
đáng
nhớ
nhất
đối
với
26
hộ
nông
dân
là
xã
viên
của
HTX
bưởi
Năm
Roi
Mỹ
Hòa
(xã
Mỹ
Hòa,
huyện
Bình
Minh,
tỉnh
Vĩnh
Long)
vì
24ha
bưởi
của
mình
được
chứng
nhận
GlobalGAP.
Càng
mừng
hơn
là
ngay
sau
đó
có
gần
600
tấn
bưởi
Năm
Roi
của
HTX
Mỹ
Hòa
được
xuất
sang
các
thị
trường
khó
tính
như
Mỹ
và
một
số
nước
châu
Âu.
Thế
nhưng,
kể
từ
năm
2010
đến
nay
sản
lượng
bưởi
xuất
khẩu
cứ
giảm
dần.
Cả
năm
2011
chỉ
còn
36
tấn.
Từ
đầu
năm
2012
đến
nay
chỉ
mới
xuất
sang
Hà
Lan
15
tấn.
Và
chuyện
gì
đến
cũng
sẽ
đến,
23
xã
viên
đã
xin
ra
khỏi
HTX
bưởi
Năm
Roi
Mỹ
Hòa,
từ
bỏ
GlobalGAP
để
trở
về
với
cách
làm
truyền
thống.
Chỉ
còn
ba
người
cố
gắng
theo
đuổi
mô
hình
GAP.
Tuy
nhiên
tình
hình
có
vẻ
không
sáng
sủa
cho
lắm
khi
chủ
nhiệm
HTX
là
ông
Nguyễn
Văn
Nghĩa
nói
bây
giờ
chưa
biết
lấy
đâu
ra
tiền
để
tái
chứng
nhận
GlobalGAP.
Các
xã
viên
này
nói
dù
canh
tác
theo
tiêu
chuẩn
GlobalGAP
nhưng
thực
tế
chỉ
bán
được
20-30%
sản
lượng
giá
cao
hơn
thị
trường
chút
ít,
còn
lại
70-80%
phải
bán
giá
bình
thường.
Doanh
nghiệp
xuất
khẩu
chỉ
chọn
mua
bưởi
to,
đẹp
nhất
và
bỏ
lại
bưởi
kích
cỡ
nhỏ
hơn.
Ngoài
ra
HTX
Mỹ
Hòa
cũng
không
bao
tiêu
sản
phẩm
cho
xã
viên
khi
thu
hoạch
rộ,
nên
dù
làm
GlobalGAP
nhưng
họ
vẫn
phải
đem
bán
xô
ngoài
chợ.
Không
có
tiền,
đừng
đòi
GAP
Theo
ông
Nguyễn
Văn
Nghĩa,
chi
phí
tái
chứng
nhận
cho
hơn
23ha
bưởi
Năm
Roi
khoảng
7.000
USD.
Hiện
nay
ông
đang
ráo
riết
chạy
xin
tài
trợ,
xin
hỗ
trợ
của
tỉnh
để
làm
thủ
tục
tái
chứng
nhận
vì
chứng
nhận
cũ
đã
hết
hạn
từ
tháng
9-2010.
Theo
tìm
hiểu
của
chúng
tôi,
hiện
ở
VN
có
khoảng
sáu
tổ
chức,
đơn
vị
được
quyền
chứng
nhận
GlobalGAP
cho
các
loại
nông
sản
như:
Công
ty
TNHH
SGS
Việt
Nam,
Công
ty
TUV
SUD
PSB
Việt
Nam,
Tổ
chức
chứng
nhận
IMO
(Thụy
Sĩ),
Trung
tâm
Chứng
nhận
phù
hợp
QUACERT
và
Công
ty
cổ
phần
Giám
định
cà
phê
và
hàng
hóa
xuất
khẩu...
Riêng
việc
chứng
nhận
VietGAP,
hiện
nay
có
đến
11
tổ
chức
được
quyền
cấp
giấy
cho
nông
dân.
Giá
thẩm
định,
chứng
nhận
mỗi
nơi
mỗi
khác.
TS
Nguyễn
Hồng
Thủy,
phó
giám
đốc
Trung
tâm
Kỹ
thuật
và
công
nghệ
sinh
học
thuộc
Sở
Khoa
học
-
công
nghệ
Tiền
Giang,
cho
biết
phí
chứng
nhận
GlobalGAP
cho
khoảng
20ha
vườn
cây
ăn
trái
dao
động
ở
mức
3.100-3.200
USD.
Riêng
phí
chứng
nhận
VietGAP
khoảng
40
triệu
đồng/20ha.
Không
chỉ
phải
bỏ
ra
số
tiền
lớn,
nông
dân
còn
mất
thêm
một
năm
ròng
để
thực
hiện
khoảng
70
tiêu
chuẩn
của
VietGAP
và
234
tiêu
chuẩn
của
GlobalGAP
trước
khi
các
tổ
chức
nói
trên
thẩm
định,
cấp
giấy
chứng
nhận.
Thời
gian
qua,
đa
số
diện
tích
trái
cây
được
chứng
nhận
VietGAP
và
GlobalGAP
tại
vùng
ĐBSCL
là
do
các
doanh
nghiệp
tài
trợ
hoặc
các
viện,
trường,
chính
quyền
địa
phương
bỏ
tiền
ra
làm
nhằm
mục
đích
lôi
kéo
nông
dân
tham
gia.
Thế
nhưng
ngặt
một
nỗi
những
chứng
nhận
GAP
ấy
chỉ
có
giá
trị
trong
vòng
một
năm.
Năm
sau
muốn
tái
chứng
nhận
thì
nông
dân
phải
tự
bỏ
tiền
ra
làm.
“Chi
phí
cho
lần
tái
chứng
nhận
cũng
bằng
với
lần
chứng
nhận
ban
đầu.
Do
đó
rất
nhiều
nông
dân
trong
các
mô
hình,
tổ
hợp
tác
sản
xuất
hay
HTX
không
có
tiền
để
tái
chứng
nhận
GAP
nên
họ
đành
buông
xuôi”
-
TS
Thủy
nói.
Nông
dân
buông
xuôi,
trở
lại
cách
làm
truyền
thống
dẫn
đến
chất
lượng
trái
cây
giảm
sút.
Không
thể
phủ
nhận
việc
canh
tác
theo
tiêu
chuẩn
VietGAP
và
GlobalGAP
là
xu
thế
tất
yếu
của
nông
nghiệp
VN.
Chỉ
có
như
thế
nông
sản
VN
mới
có
thể
tiến
xa
ra
thị
trường
thế
giới,
tăng
thêm
giá
trị
và
lợi
nhuận
cho
nông
dân,
doanh
nghiệp.
Thế
nhưng
với
cách
làm
theo
kiểu
hô
hào,
“đánh
trống
bỏ
dùi”
như
hiện
nay
thì
không
thể
trách
nông
dân
trở
lại
kiểu
canh
tác
truyền
thống.
ĐBSCL
hiện
có
khoảng
360.000ha
trồng
cây
ăn
trái.
Hai
tỉnh
Tiền
Giang
và
Bến
Tre
hiện
có
nhiều
loại
trái
cây
sản
xuất
theo
quy
trình
GAP.
Trong
đó
Tiền
Giang
có
gần
300ha
các
loại
trái
cây
đạt
chứng
nhận
GlobalGAP
và
VietGAP
như
vú
sữa
Lò
Rèn
Vĩnh
Kim,
lúa
HTX
Mỹ
Thành,
chôm
chôm
Tân
Phong,
dứa
HTX
Quyết
Thắng,
thanh
long,
nhãn
và
sơri
Gò
Công...
Bến
Tre
có
khoảng
300
hộ
trồng
trên
150ha
cây
trái
theo
mô
hình
GAP
như
nhãn
Long
Hòa,
chôm
chôm
Tiên
Phú,
bưởi
da
xanh
Phú
Thành,
bưởi
da
xanh
Hòa
Nghĩa,
măng
cụt
Long
Thới,
bưởi
da
xanh
Mỹ
Thành
An... |