DN thủy sản nợ nần: Người nuôi cá chới với

Thế chấp nhà, đất để vay vốn nuôi cá tra, làm ăn tiền tỉ nhưng lại bị doanh nghiệp chế biến chiếm dụng vốn, không trả tiền mua cá khiến nhiều người phải bán nhà, bán đất, làm thuê chạy gạo từng bữa.

Nhà giàu cũng khóc

Sau hàng chục năm nuôi cá tra hầm, gia đình ông Nguyễn Văn Liền (Ba Liền, 60 tuổi, TP Cần Thơ) được xếp vào hàng đại gia. Bốn ao nuôi với tổng diện tích hơn 15 công (15.000m2) bên dòng sông Hậu năm nào cũng mang lại lợi nhuận không dưới nửa tỉ đồng. Năm 2009, ông Liền mua thêm 40 công đất ruộng, rủ bà Phạm Thị Mai - một doanh nghiệp xay xát tại địa phương - hùn vốn đào ao tăng diện tích nuôi.

Trong hai năm đầu, ông Ba Liền đã đổ vào đây gần chục tỉ đồng đầu tư hệ thống cấp thoát nước, xử lý phèn, tôn tạo bờ bao chống lũ... Đến kỳ thu hoạch thứ ba (tháng 5-2011), ông Ba Liền tính với sản lượng trên 800 tấn, trong khi giá cá ở mức cao, ông sẽ trả dứt hết các khoản nợ đã vay để đầu tư và có lãi.

Nhưng niềm hi vọng của ông đã tan vỡ khi Công ty cổ phần thủy sản Bình An (Khu công nghiệp Trà Nóc 2, TP Cần Thơ) - đơn vị mua cá - cứ trả tiền nhỏ giọt và tính đến ngày 6-3 còn nợ 15,7 tỉ đồng “treo” luôn, chưa biết bao giờ mới trả.

Không thu được tiền bán cá, ông Ba Liền và bà Mai như ngồi trên đống lửa khi các chủ nợ liên tục đòi. Với tổng nợ hơn 15 tỉ đồng, lãi suất 1,8%/tháng, chỉ riêng số lãi phát sinh hằng tháng đã lên tới hàng trăm triệu đồng. Để giảm bớt áp lực, ông Ba Liền đành tìm người sang lại 40.000m2 ao nuôi với giá 2,5 tỉ đồng, chỉ bằng phân nửa so với số tiền ông đã bỏ ra để mua, chưa tính công cải tạo đất ruộng thành ao.

Trong khi nợ nần bủa vây, ông Ba Liền lại đang đối mặt với mối lo quá sức: mỗi ngày phải có gần 4 tấn thức ăn viên và 3 tấn thức ăn tự chế, tương ứng khoảng 60 triệu đồng “ném” xuống bốn ao cá đang nuôi dang dở. Rồi cùng đường, ông giao luôn ao cho cửa hàng cung cấp thức ăn, khi thu hoạch họ sẽ đứng ra bán cá cho doanh nghiệp chế biến và trực tiếp thu tiền để cấn nợ. “Bốn ao cá còn hơn tháng nữa bắt đầu thu hoạch nhưng coi như của người ta hết rồi, mình chẳng khác gì đang làm thuê để trả nợ ngay trên mảnh đất của mình” - ông Ba Liền chua xót.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Q.Cái Răng, phải đi “vay nóng” để trả nợ
 Ảnh: Tấn Đức

Nhìn lên bàn thờ chồng, bà Lưu Thị Liềm (Út Liềm, 58 tuổi, TP Cần Thơ) nghẹn ngào kể: “Sau khi ông nhà tôi mất chừng hai tháng, Thức “mập” (Khưu Chí Thức, phó giám đốc DNTN Vạn Hưng, Sóc Trăng - PV) đã đến năn nỉ mua cá với cam kết sẽ trả hết tiền trong vòng 20 ngày kể từ khi bắt cá. Vậy mà họ cứ lần lữa mãi suốt gần ba năm trời, tôi phải hàng chục lần tìm đến tận nhà máy của họ ở Vĩnh Châu đòi được đồng lặn đồng mọc. Bây giờ họ còn nợ tôi gần 100 triệu đồng. Đó là gia tài tôi làm cả đời mới có”. Xem ra khả năng thu nợ của bà Liềm quá mờ mịt, bởi phó giám đốc DNTN Vạn Hưng đã bị Công an tỉnh Sóc Trăng khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong một vụ án khác.

Bà Út Liềm không có tiền tiếp tục nuôi cá, phải “treo” ao (bỏ không). Nguồn thu nhập còn lại của bà và vợ chồng người con trai út đang ở chung là bảy công ruộng nhưng cũng phải đem cầm cố để lấy 200 triệu đồng trả bớt nợ. Giờ đây bà đi làm thuê khắp xóm để mong có đúng 30.000 đồng mỗi ngày đủ mua gạo ăn. Thương mẹ tuổi cao sức yếu, cô con dâu út bày tiệm cơm chay, bánh khọt trước nhà để mẹ chồng làm việc nhẹ nhàng hơn. Người con trai thì đi thuê đất làm lúa “lấy công làm lời” mong đến ngày thu được nợ để gầy dựng lại sản nghiệp.

Cũng vì bị DNTN Vạn Hưng nợ tiền mua cá gần ba năm qua mà hàng chục hộ dân ở miền Tây phải điêu đứng, như hoàn cảnh vợ chồng anh chị Võ Thanh Tùng - Trần Thị Kiều ở khu vực Long Châu, P.Tân Lộc; hay như gia đình ông Trần Văn Tâm (53 tuổi, ở ấp Hòa An, xã Hòa Lạc, huyện Phú Tân, An Giang) bị DNTN Vạn Hưng dây dưa tiền mua cá phải bán hết ba ao nuôi, thêm một cái nhà và hai chiếc xe máy mới trả xong nợ. Giờ tay trắng, vợ chồng ông đi hái ớt, phơi khoai mì thuê để sống. Con trai đang học năm cuối chuyên ngành xây dựng tại Trường cao đẳng Nguyễn Tất Thành (TP.HCM) vì không có tiền đóng học phí, mua đồ dùng thực tập tốt nghiệp mà phải tạm ngưng việc học...

Đại tá Phan Hữu Thúy, chánh văn phòng kiêm người phát ngôn Công an tỉnh Sóc Trăng, cho biết qua điều tra, đến nay có 30 trường hợp nông dân khắp các tỉnh ĐBSCL bị DNTN Vạn Hưng nợ tiền mua cá với tổng số tiền khoảng 20 tỉ đồng. Hiện cơ quan cảnh sát điều tra vẫn tiếp tục điều tra, xác minh trường hợp nợ của doanh nghiệp này.