PGS
TS
Phạm
Tất
Thắng
–
Chuyên
viên
nghiên
cứu
cao
cấp
Bộ
Công
thương
chỉ
ra
điểm
yếu
của
doanh
nghiệp
Việt
Nam
so
với
doanh
nghiệp
Trung
Quốc.
Ông
cũng
phân
tích
cụ
thể
về
chính
sách
giá
rẻ
khiến
hàng
Trung
Quốc
có
thời
điểm
đã
chiếm
lĩnh
thị
trường
Việt
Nam
và
chỉ
ra
những
hạn
chế
của
doanh
nghiệp
Việt
nhằm
đề
xuất
những
giải
pháp
căn
cơ
hạn
chế
tình
trạng
Việt
Nam
trở
thành
thị
trường
tiêu
thụ
hàng
Trung
Quốc.
Chiến
lược
giá
rẻ
của
Trung
Quốc
PV: - Trước
đây,
hàng
hóa
buôn
bán
tại
chợ
Đồng
Xuân
chủ
yếu
là
hàng
Trung
Quốc,
gần
đây
theo
báo
cáo
còn
khoảng
60-70%.
Các
hộ
tiểu
thương
tại
chợ
cho
biết
sở
dĩ
như
thế
vì
giá
cả,
mẫu
mã
hàng
hóa
Trung
Quốc
cạnh
tranh
hơn
so
với
các
sản
phẩm
doanh
nghiệp
trong
nước
sản
xuất.
Theo
quan
điểm
của
Ông
lý
do
vì
sao,
chiến
lược
hàng
Trung
Quốc
giá
rẻ
cụ
thể
như
thế
nào,
thưa
ông?
PGS.
TS.
Phạm
Tất
Thắng: -
Vì
sao
hàng
Trung
Quốc
giá
rẻ
là
một
câu
hỏi
được
đặt
ra
từ
lâu
và
trên
phạm
vi
toàn
cầu.
Cho
đến
nay
chưa
có
một
câu
trả
lời
thống
nhất,
nhưng
có
thể
có
những
nguyên
nhân
sau.
Thứ
nhất,
hàng
hóa
Trung
Quốc
được
sản
xuất
với
khối
lượng
cực
lớn
làm
chi
phí
sản
xuất
trên
một
đầu
sản
phẩm
nhẹ
đi
rất
nhiều.
Thứ
hai,
hàng
hóa
được
sản
xuất
bằng
những
nguyên
liệu
tái
sinh
giá
rẻ,
sử
dụng
công
nghệ
đã
được
nội
địa
hóa.
Thứ
ba,
tiền
công
lao
động
cũng
rất
rẻ...
Ngoài
ra,
còn
một
lý
do
nữa
mà
ít
người
thấy
được
là
Trung
Quốc
sản
xuất
ra
nhiều
cấp
độ
chất
lượng
hàng
hóa:
loại
tốt,
loại
trung
bình
và
loại
chất
lượng
thấp
với
giá
cực
rẻ.
Người
ta
lấy
lãi
của
cấp
độ
này
bù
cho
cấp
độ
khác,
lấy
lãi
thu
ở
đầu
vụ
để
bù
cho
hàng
hóa
bán
ở
cuối
vụ
và
trái
vụ.
Trung
Quốc
thường
xuất
khẩu
sang
Việt
Nam
hàng
hóa
giá
rẻ
trong
khi
đó
xuất
khẩu
sang
một
vài
thị
trường
khó
tính
khác
hàng
hóa
chất
lượng
cao
hơn.
Trong
khi
đó,
thị
trường
hàng
tiêu
dùng
ở
Việt
Nam
có
3
cấp
độ:
hàng
cấp
độ
1
là
những
mặt
hàng
có
chất
lượng
rất
cao
của
những
thương
hiệu
lớn
từ
các
nước
như
Ý,
Mỹ,
châu
Âu,
Nhật
Bản…
Trong
phân
khúc
này
hàng
Việt
Nam
chưa
với
tới
được.
Cấp
độ
2
là
những
hàng
hóa
phục
vụ
cho
tầng
lớp
có
thu
nhập
trung
bình
khá
trở
lên.
Rất
mừng
là
với
chính
sách
ưu
tiên
của
nhà
nước,
cuộc
vận
động
“Người
Việt
Nam
ưu
tiên
dùng
hàng
Việt
Nam”
cho
đến
nay
chúng
ta
đã
có
nhiều
mặt
hàng
chiếm
lĩnh
được
phân
khúc
này.
Cụ
thể
là
trong
các
siêu
thị,
hàng
hóa
của
Việt
Nam
đã
chiếm
số
lượng
lớn.
Nhưng
ở
cấp
độ
3
là
những
mặt
hàng
có
chất
lượng
trung
bình,
thấp
với
giá
rẻ
hoặc
cực
rẻ
để
cung
cấp
cho
đại
đa
số
người
dân
vùng
nông
thôn
rộng
lớn
và
dân
nghèo
thành
thị
trong
suốt
thời
gian
qua
hàng
Trung
Quốc
giá
rẻ
đã
gần
như
chiếm
trọn
phân
khúc
này.
Hàng
Trung
Quốc
giá
rẻ
vào
thị
trường
nước
ta
bằng
nhiều
con
đường
từ
nhập
khẩu
chính
ngạch,
tiểu
ngạch
và
kể
cả
nhập
lậu.
Trong
hoàn
cảnh
đó,
chợ
Đồng
Xuân
là
chợ
bán
buôn
phát
luồng
cho
các
tỉnh
thành
phía
Bắc
và
miền
Trung,
có
thời
điểm
hơn
90%
hàng
bán
buôn
tại
đây
là
hàng
Trung
Quốc
để
rồi
từ
đó
đi
tới
hầu
hết
các
chợ
quê,
các
khu
phố
thương
mại,
các
cửa
hàng
tiện
lợi
trong
toàn
vùng.
Cách
đây
3
năm
người
ta
cũng
đã
bàn
tới
vấn
đề
làm
thế
nào
để
đưa
hàng
Việt
vào
chợ
Đồng
Xuân
thay
thế
cho
hàng
Trung
Quốc.
Đáng
tiếc
là
tình
hình
chưa
có
gì
thay
đổi
lớn.
Tuy
nhiên,
gần
đây
sau
việc
Trung
Quốc
gây
hấn
đưa
giàn
khoan
Hải
Dương
981
vào
biển
Đông
thì
người
tiêu
dùng
xuất
hiện
tâm
lý
không
thích
mua
hàng
Trung
Quốc
khiến
lượng
hàng
Trung
Quốc
giảm
nhiều
so
với
trước
đây.
Đặc
biệt
là
những
hàng
không
rõ
nguồn
gốc
hoặc
có
dư
lượng
tồn
chứa
những
chất
độc
hại.
Trong
số
24
nhóm
hàng,
ngành
hàng
đang
buôn
bán
tại
chợ
Đồng
Xuân
có
những
nhóm,
hàng
Trung
Quốc
chỉ
còn
lại
40%
-
60%
thay
vào
đó
là
hàng
hóa
Việt
Nam.
Tuy
nhiên,
vẫn
có
những
nhóm
hàng
hiện
nay
hàng
Trung
Quốc
hầu
như
vẫn
chiếm
lĩnh
toàn
bộ
như
cặp
tóc,
dây
lưng,
ví
da,
đồ
chơi
trẻ
em,
đồ
chơi
điện
tử,
đồ
khô…
Điều
này
phản
ánh
một
lỗ
hổng
trong
sản
xuất
của
chúng
ta.
Để
hàng
Việt
chiếm
lĩnh
được
thị
trường
có
lẽ
cần
những
giải
pháp
căn
cơ
hơn
kể
cả
ở
khâu
sản
xuất,
chính
sách
quản
lý
của
Nhà
nước,
cải
thiện
mối
quan
hệ
giữa
nhà
sản
xuất
và
các
hộ
kinh
doanh
tại
các
chợ
truyền
thống
cũng
như
tâm
lý
và
thói
quen
tiêu
dùng
của
người
Việt.
Thí
dụ,
với
chức
năng
của
mình
các
lực
lượng
quản
lý
thị
trường
luôn
luôn
có
nhiệm
vụ
truy
tìm
nguồn
gốc
xuất
xứ
hàng
hóa
được
buôn
bán
ở
chợ
Đồng
Xuân.
Nếu
hàng
hóa
đó
được
sản
xuất
từ
các
doanh
nghiệp
thì
không
có
vấn
đề
gì,
nhưng
nếu
là
hàng
đi
từ
các
làng
nghề,
hộ
gia
đình
thủ
công…
thì
việc
chứng
mình
xuất
xứ
hàng
hóa
là
hết
sức
khó
khăn,
thậm
chí
bất
khả
thi.
Ở
đây,
cần
phải
có
sự
điều
chỉnh
chính
sách
để
cán
bộ
quản
lý
thị
trường
vừa
thực
hiện
được
chức
năng
của
mình
vừa
tạo
điều
kiện
cho
hàng
hóa
Việt
Nam
vào
chợ.
PV: - Hàng
Trung
Quốc
giá
rẻ
vào
Việt
Nam
khiến
các
doanh
nghiệp
trong
nước
khó
cạnh
tranh,
đằng
sau
đó
liệu
có
câu
chuyện
Trung
Quốc
trợ
giá
cho
các
doanh
nghiệp
và
thương
nhân
Trung
Quốc
khi
xuất
khẩu
vào
Việt
Nam
không,
thưa
ông?
PGS.
TS.
Phạm
Tất
Thắng: -
Trợ
giá
hay
không
trợ
giá
vẫn
chỉ
là
nghi
vấn,
muốn
trả
lời
câu
hỏi
này
phải
có
sự
điều
tra
bài
bản
nhưng
chắc
chắn
Trung
Quốc
hiện
đang
thực
hiện
chính
sách
phù
hợp
để
hỗ
trợ
cho
hoạt
động
kinh
doanh
biên
giới
của
họ,
qua
đó
để
phát
triển
kinh
tế
-
xã
hội
ở
những
vùng
biên
giới
xa
xôi.
Ví
dụ
phân
quyền
đó
cho
chính
quyền
địa
phương
trong
việc
xử
lý
kịp
thời
hoạt
động
buôn
bán
ở
cửa
khấu,
được
giữ
lại
thuế
để
phát
triển
kinh
tế
-
xã
hội
ở
địa
phương,
bố
trí
lực
lượng
kiểm
tra,
kiểm
soát
hàng
hóa
qua
cửa
khẩu.
Với
những
chính
sách
đó
đã
giúp
cho
vùng
Quảng
Tây,
Vân
Nam
rất
xa
thị
trường
trung
tâm
của
Trung
Quốc,
nhưng
thông
qua
buôn
bán
với
thị
trường
Việt
Nam
đã
có
một
sự
phát
triển
vượt
bậc
trong
những
năm
gần
đây.
Trung
Quốc
khi
đưa
bất
kỳ
loại
hàng
hóa
nào
đó
họ
đưa
hàng
kém
chất
lượng
sang
Việt
Nam
đầu
tiên.
Sau
khi
bán
được
và
đối
với
người
dân
mua
chán
rồi
không
mua
nữa
lập
tức
Trung
Quốc
cải
tiến
chất
lượng
khá
hơn,
thay
đổi
mẫu
mã
để
đưa
sang.
Thậm
chí
lúc
nào
dừng
hẳn,
lúc
đưa
sang
nhiều,
đưa
sang
ít
đều
có
nhạc
trưởng
còn
Việt
Nam
thì
thiếu
nhạc
trưởng,
riêng
chuyện
này
đã
là
hỗ
trợ
cho
biên
mậu.
Hàng
hóa
của
Việt
Nam
vào
lúc
họ
mở
cửa
lúc
họ
kiểm
soát
cũng
nằm
trong
chiến
lược,
cách
điều
hành
của
họ.
Cũng
phải
nói
rằng
với
cách
quản
lý
như
vậy
hàng
hóa
của
Trung
Quốc
đã
tràn
vào
Việt
Nam
bằng
nhiều
con
đường
và
tất
nhiên
gây
khó
khăn
cho
các
doanh
nghiệp
sản
xuất
hàng
tiêu
dùng
của
Việt
Nam.
Để
khắc
phục
tình
trạng
này
chúng
ta
đang
áp
dụng
nhiều
biện
pháp
để
chống
hàng
lậu,
hàng
giả
đồng
thời
cố
gắng
tạo
ra
những
hàng
rào
kỹ
thuật
để
ngăn
chặn
đối
với
hàng
hóa
không
rõ
nguồn
gốc
xuất
xứ,
có
dư
lượng
hóa
chất
độc
hại…
Trên
thực
tế,
nhiều
mặt
hàng
chúng
ta
đang
chiếm
lại
thị
trường
từ
hàng
Trung
Quốc
như:
bia,
nước
ngọt,
thực
phẩm
chế
biến,
đồ
điện
dân
dụng,
đồ
gốm
xứ
và
kể
cả
hàng
may
mặc
sẵn…Tuy
nhiên,
cũng
phải
nói
rằng
chúng
ta
còn
rất
ít
hiểu
biết
về
thị
trường
Trung
Quốc.
Chẳng
hạn,
chúng
ta
không
biết
gỗ
Sưa
Trung
Quốc
mua
về
để
làm
gì,
mà
họ
chấp
nhận
với
giá
cao
như
vậy,
không
biết
vải
khô
họ
sẽ
đưa
đi
đâu,
tiêu
dùng
vào
việc
gì?
Trong
khi
đó,
các
thương
nhân
Trung
Quốc
đã
đi
vào
tận
từng
vườn
vải,
ruộng
khoai,
nương
sắn
để
thu
mua
hàng.
Ngay
ở
chợ
Đồng
Xuân
đã
xuất
hiện
nhiều
thương
nhân
Trung
Quốc
đưa
từng
bao
tải
hàng
để
cung
cấp
cho
các
hộ
kinh
doanh
tại
chợ.
Khi
họ
giao
hàng
chỉ
cần
ký
nhận
vào
sổ
và
chỉ
phải
thanh
toán
tiền
sau
khi
đã
bán
hết
hàng.
Chúng
ta
phải
học
cách
làm
ăn
của
họ.
Điểm
yếu
của
doanh
nghiệp
Việt
là...
PV: - So
sánh
với
doanh
nghiệp,
thương
nhân
Trung
Quốc,
theo
ông
những
điểm
hạn
chế
của
doanh
nghiệp
Việt
Nam
là
gì?
PGS.
TS.
Phạm
Tất
Thắng: -
Rõ
ràng,
các
doanh
nghiệp
sản
xuất
hàng
tiêu
dùng
trong
nước
cũng
phải
thay
đổi.
Suốt
thời
gian
vừa
qua
tư
tưởng
của
nhiều
doanh
nghiệp
là
làm
thế
nào
có
được
sản
phẩm
xuất
khẩu
mới
là
oai
và
quên
mất
thị
trường
nội
địa.
Gần
đây
do
sự
khủng
hoảng
của
thị
trường
thế
giới
những
doanh
nghiệp
này
mới
bắt
đầu
nhớ
ra
thị
trường
nội
địa
nhưng
họ
lại
lấy
mặt
hàng
không
xuất
khẩu
được
để
bán
cho
người
Việt
Nam.
Với
cách
làm
đó,
thì
không
thể
chiếm
lĩnh
được
thị
trường
nội
địa.
Có
thể
khẳng
định
rằng
nhiều
hàng
hóa
của
doanh
nghiệp
Việt
Nam
chưa
thật
phù
hợp
với
nhu
cầu
của
từng
tầng
lớp
dân
cư,
đặc
biệt
là
những
đối
tượng
có
thu
nhập
trung
bình
và
thấp.
Sản
phẩm
quần
áo
Việt
Tiến,
Nhà
Bè,
May
10
mấy
năm
gần
đây
đã
có
sự
cải
thiện
rất
tốt
phù
hợp
với
nhu
cầu
của
nam
giới,
nhưng
vẫn
chưa
đáp
ứng
được
nhu
cầu
tinh
tế,
đa
dạng,
luôn
thay
đổi
của
phụ
nữ
và
trẻ
em.
Nếu
Việt
Nam
không
vươn
lên
để
đáp
ứng
những
nhu
cầu
này
của
người
tiêu
dùng
thì
chắc
chắn
hàng
Trung
Quốc
vẫn
có
lý
do
để
tồn
tại.
Đây
là
điều
doanh
nghiệp
phải
thay
đổi
nhằm
làm
thế
nào
có
được
những
hàng
hóa
phù
hợp
với
từng
đối
tượng,
từng
vùng
miền
khác
nhau.
Thêm
nữa,
muốn
đưa
hàng
Việt
vào
các
chợ
truyền
thống,
cách
buôn
bán
của
các
nhà
kinh
doanh
sản
xuất
Việt
Nam
cũng
phải
thay
đổi.
Doanh
nghiệp
không
thể
nào
bán
theo
lô,
bán
số
lượng
lớn
vì
bà
con
buôn
bán
chợ
Đồng
Xuân
mỗi
người
chỉ
có
4m2
cho
cả
người
ngồi
lẫn
hàng
hóa.
Nhịp
độ
giao
hàng
giữa
cơ
sở
sản
xuất
và
các
hộ
kinh
doanh
cũng
phải
thay
đổi
để
linh
hoạt
hơn….
Như
trên
đã
nói,
các
thương
nhân
Trung
Quốc
làm
được
rất
tốt
ở
chợ
Đồng
Xuân,
trong
khi
đó
các
nhà
sản
xuất
Việt
Nam
lại
chưa
làm
được
điều
này
với
chính
đồng
bào
của
mình.
PV: -
Trung
Quốc
sản
xuất
hàng
loạt
với
số
lượng
lớn
làm
cho
giá
thành
giảm
đi
ở
mức
thấp
nhất,
các
phân
khúc
khác
nhau
hỗ
trợ
cho
nhau,
tại
sao
các
doanh
nghiệp
Việt
Nam
không
thể
làm
tương
tự
để
đưa
giá
thành
về
mức
thấp
hơn,
thưa
ông?
PGS.
TS.
Phạm
Tất
Thắng: -
Người
ta
đã
khẳng
định
không
thể
cạnh
tranh
bằng
hàng
giá
rẻ
hơn
so
với
hàng
Trung
Quốc.
Nhưng
hoàn
toàn
chúng
ta
có
thể
cạnh
tranh
bằng
hàng
có
chất
lượng
tốt
hơn,
an
toàn
hơn,
có
nguồn
gốc
rõ
ràng
hơn.
Như
trên
đã
nói
nhiều
mặt
hàng
chúng
ta
đã
lấy
lại
thị
trường
bằng
cách
này.
Nói
cụ
thể
hơn,
có
thời
điểm,
bia
Vạn
Lực
của
Trung
Quốc
tràn
khắp
vùng
miền
của
Việt
Nam
và
hoành
hành
một
thời
gian
dài
nhưng
kể
từ
khi
Việt
Nam
nhập
khẩu
được
công
nghệ
của
Đức,
Đan
Mạch,
Tiệp
Khắc
để
có
bia
chất
lượng
cao
mặc
dù
giá
cao
hơn
bia
Vạn
Lực
nhờ
đó
chúng
ta
đã
chiếm
lại
thị
trường.
Đến
thời
điểm
này
không
một
chai
bia
Vạn
Lực
nào
xuất
hiện
ở
Việt
Nam
nữa.
Hoặc
như
đồ
gốm
sứ,
giai
đoạn
đầu
khi
mới
mở
cửa
tràn
lan
khắp
nơi
hàng
xuất
xứ
Trung
Quốc
giá
rẻ
nhưng
chóng
hỏng
và
không
an
toàn.
Khi
chúng
ta
thay
đổi
các
mô
hình
sản
xuất
và
kinh
doanh
để
có
được
những
mặt
hàng
chất
lượng
cao
như
hàng
từ
làng
nghề
Bát
Tràng,
gốm
xứ
Minh
Long…
thì
người
tiêu
dùng
không
lựa
chọn
hàng
Trung
Quốc
nữa.
Hiện
nay
trong
một
số
nhóm
hàng
như:
đồ
điện
tử,
đồ
chơi
trẻ
em,
dây
thắt
lưng
da,
cặp
và
nẹp
tóc,
hàng
hoa
quả
khô…
cần
phải
học
tập
kinh
nghiệm
thành
công
của
các
ngành
hàng
khác
để
nâng
cao
sức
cạnh
tranh
chiếm
lại
thị
trường.
Xin
trân
trọng
cảm
ơn
ông!
Theo
Nguyên
Thảo