Đối phó chống bán phá giá

Do kinh tế toàn cầu suy thoái trong nhiều năm qua, nhiều quốc gia đã đưa ra những rào cản phi thuế nhằm hạn chế hàng hóa nhập khẩu để bảo vệ nền sản xuất trong nước. Sử dụng những vụ kiện chống bán phá giá, trợ cấp đang được những thị trường nhập khẩu lớn như Liên hiệp châu Âu (EU) và Mỹ sử dụng thường xuyên hơn... Doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cần chủ động để đối phó.

Thị trường lớn tăng cường bảo hộ

EU là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của Việt Nam. Với dân số trên 500 triệu người, thị trường này có nhu cầu tiêu thụ số lượng lớn các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, giày dép, thủy sản, đồ gỗ... Những thay đổi trong quy định và thông lệ liên quan đến xuất khẩu ở EU sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình và triển vọng xuất khẩu của Việt Nam.

Cho đến nay, EU đã tiến hành 10 vụ kiện chống bán phá giá và trở thành nước áp dụng nhiều biện pháp này nhất đối với các mặt hàng xuất khẩu Việt Nam. Vì thế, nguy cơ các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam bị kiện tại thị trường này là rất lớn. Theo TS. Nguyễn Thị Thu Trang, Thư ký Hội đồng Tư vấn về phòng vệ thương mại (TRC), các quy định và thông lệ về phòng vệ thương mại của EU trước đây vốn được xem là ít khắt khe hơn các nước khác thì hiện nay có khả năng sẽ thay đổi theo hướng bất lợi hơn cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.

Cụ thể, EU sẽ áp dụng các biện pháp chống bán phá giá theo hướng phức tạp và kéo dài hơn. EU cũng tăng cường các hoạt động chống trợ cấp vì cho rằng các doanh nghiệp nước ngoài được hưởng lợi thế cạnh tranh không lành mạnh từ những ưu đãi của chính phủ, không có các quy định kiểm soát trợ cấp ngặt nghèo như ở EU. EU sẽ gia tăng các vụ điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với hàng hóa nước ngoài, như một thông lệ mới xuất hiện trong thời gian gần đây.

Mỹ, một thị trường xuất khẩu lớn khác của Việt Nam, cũng đang có xu hướng thắt chặt nhập khẩu thông qua việc tăng cường hiệu lực các công cụ chống bán phá giá. Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa ra thông báo về “Gói thực thi pháp luật thương mại”. Theo đó, cơ quan này sẽ thắt chặt hơn về phòng vệ thương mại (chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ), với 14 đề xuất nhằm thay đổi các quy định hoặc thông lệ điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp.

Cụ thể, ở ngành gỗ, theo DOC, giá xuất khẩu mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ từ Malaysia, Indonesia, Brazil và Việt Nam vào Mỹ đang ngày càng rẻ và số lượng tăng mạnh theo từng năm. Từ năm 2004-2010, kim ngạch đồ gỗ nội thất không bọc vải, trong đó có đồ gỗ nội thất dùng trong phòng ngủ, của Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ tăng từ 321,6 triệu đô la Mỹ lên 1,56 tỉ đô la Mỹ. Theo TRC, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu mặt hàng này lớn thứ hai vào Mỹ, sau Trung Quốc. Điều này là cơ sở cho những nhà sản xuất gỗ nội địa của Mỹ khởi kiện ngành gỗ trong nước bán phá giá.

Chủ động đối phó

Theo TRC, khi đối phó với những vụ kiện, doanh nghiệp nên tích cực tham gia vụ việc ngay từ đầu. Doanh nghiệp cần chủ động cung cấp thông tin về chi phí sản xuất kinh doanh, số lượng xuất khẩu, mẫu mã hàng hóa cho cơ quan điều tra. Bởi trong quá trình điều tra, nếu doanh nghiệp từ chối hợp tác, hoặc cung cấp thông tin giả mạo, cơ quan điều tra của nước khởi kiện sẽ sử dụng “thông tin sẵn có” để tính toán biên độ phá giá/trợ cấp cho doanh nghiệp đó. Những thông tin này được phía nguyên đơn (bên đi kiện) cung cấp, sẽ gây bất lợi cho doanh nghiệp trong nước.

Một khi có quyết định áp thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp (tạm thời hoặc chính thức), tất cả các doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng đó vào EU sẽ bị áp thuế, và mức thuế áp dụng cho doanh nghiệp hợp tác bao giờ cũng thấp hơn mức thuế áp dụng cho doanh nghiệp không hợp tác. Theo TRC, tranh thủ sự ủng hộ của những khách hàng nhập khẩu từ EU cũng là cách giảm thiểu những vụ kiện bán phá giá xảy ra. Bởi theo pháp luật của Ủy ban châu Âu, khi khởi kiện các doanh nghiệp nước ngoài bán giá giá vào EU, cơ quan này luôn tính đến lợi ích của người tiêu dùng sở tại. Khi đó, tiếng nói ủng hộ Việt Nam sẽ tăng lên, đặc biệt từ những nhóm khách hàng có cùng lợi ích với Việt Nam.

Đối với mặt hàng đồ gỗ xuất khẩu vào thị trường Mỹ, bà Ngô Thị Hồng Thu, Phó tổng giám đốc tập đoàn kỹ nghệ gỗ Trường Thành, cho biết hiện thị trường này chiếm khoảng 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của Trường Thành mỗi năm. Trong số này, riêng mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ xuất khẩu vào thị trường Mỹ chiếm khoảng 50% sản lượng, với mức tăng trưởng trung bình 10%/năm.

Nguy cơ bị Mỹ xem xét áp thuế chống bán giá với mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ Việt Nam là có thể xảy ra. Tuy nhiên, năng lực xuất khẩu thực tế của các doanh nghiệp Việt Nam vào Mỹ hiện nay chưa đến mức để bị áp thuế chống bán phá giá. Theo bà Thu, một mặt hàng xuất khẩu có nguy cơ bị xem xét áp thuế chống bán phá giá phải chiếm đến 3% tổng dung lượng thị trường của quốc gia nhập khẩu. Thực tế, tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ của Việt Nam vào thị trường Mỹ vẫn ở mức dưới 3% ở thị trường Mỹ.

Bên cạnh đó, với chi phí kinh doanh đắt đỏ trong thời gian qua, giá bán những mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ của Trường Thành ở thị trường Mỹ luôn cao hơn so với các doanh nghiệp FDI trong ngành gỗ đang hoạt động ở Việt Nam. Khi tiến hành điều tra doanh nghiệp bán phá giá, các quốc gia khởi kiện thường chọn những doanh nghiệp có lượng kim ngạch xuất khẩu lớn để thu thập số liệu.

Ở Việt Nam, các doanh nghiệp FDI luôn dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu gỗ vào thị trường Mỹ, nên họ luôn là đối tượng của các vụ điều tra bán phá giá. Các doanh nghiệp FDI kinh doanh tại Việt Nam thường xuất khẩu hàng hóa với giá rẻ hơn các doanh nghiệp trong nước do chi phí sản xuất rẻ hơn, có lợi thế được vay vốn kinh doanh với mức thấp.
 

“Doanh nghiệp FDI có nhiều kinh nghiệm đối phó với việc bị kiện bán phá giá, nên họ sẽ không để những trường hợp này xảy ra”, bà Thu phân tích.
Khi giao hàng cho đối tác, Trường Thành có đầy đủ những chứng từ cần thiết để chứng minh giá bán những sản phẩm xuất khẩu không dưới giá thành. Bên cạnh đó, giá xuất khẩu mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ của doanh nghiệp trong nước luôn cao hơn các doanh nghiệp FDI.

Vì vậy, nếu phía Mỹ tiến hành điều tra mặt hàng đồ gỗ dùng trong phòng ngủ của Việt Nam bán phá giá vào thị trường này, các doanh nghiệp cần chứng minh được điều này bằng cách chuẩn bị tốt những hóa đơn, chứng từ, chi phí sản xuất.

Ngoài ra, theo bà Thu, hiệp hội ngành gỗ cần chủ động trước những thông tin về việc các doanh nghiệp ngành gỗ Trung Quốc chuyển hướng đầu tư nhà máy sản xuất ở Việt Nam nhằm tránh thuế từ Mỹ. Các hiệp hội cùng doanh nghiệp cần rà soát lại hoạt động kinh doanh của các thành viên, của doanh nghiệp, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi, biểu hiện gian lận thương mại của các nhà sản xuất nước ngoài (chuyển hàng vào Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ nhằm tránh thuế). Các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường phối hợp với doanh nghiệp trong ngành kiểm tra xuất xứ hàng hóa để ngăn chặn hiện tượng chuyển tải, gian lận thương mại.