Thái Lan lúng túng với chính sách mua gạo giá cao

Theo báo Nation ngày 5.9, viện Nghiên cứu phát triển Thái Lan (TDRI) vừa đưa ra lời cảnh báo rằng khi người tiêu dùng và người nộp thuế ở Thái Lan bị ảnh hưởng từ chính sách mua gạo giá cao gây tranh cãi của chính phủ thì Việt Nam cơ bản sẽ được lợi.

Người tiêu dùng Thái Lan có thể phải đối mặt với giá gạo cao, và thị trường lúc đó sẽ là nơi để gạo giá rẻ của Campuchia và Myanmar tràn vào. Ảnh: The Nation

Nhà kinh tế học Ammar Siamwalla, hôm qua 4.9 đã yêu cầu chính phủ trả lời các câu hỏi liên quan đến các chương trình cam kết về giá mua gạo, như gánh nặng chi phí của các cam kết, tác động đến người tiêu dùng, khả năng của chính phủ và nông dân trong việc thúc đẩy giá gạo của thị trường toàn cầu.

"Khi chính phủ lên kế hoạch mua lúa của nông dân với giá 15.000 bath/ 1 tấn thì cần thiết phải xây dựng kho dự trữ lớn trong năm nay và những năm sau, và phải dự trữ nhiều hơn để duy trì giá gạo ở mức cao. Hệ quả là người đóng thuế phải chịu chi phí cao”, ông Ammar cho biết tại cuộc họp báo của TDRI hôm chủ nhật 4.9.

Trường hợp chính phủ ồ ạt bán gạo từ kho dự trữ, giá sẽ giảm mạnh trên thị trường toàn cầu, dẫn đến tổn thất nhiều hơn. "Rõ ràng đây là một tình thế tiến thoái lưỡng nan", ông Ammar nói.

Giá gạo cao sẽ tác động đến người tiêu dùng và nếu chính phủ trợ cấp giá gạo cho người tiêu dùng, gánh nặng chi phí cho công chúng sẽ còn tăng cao hơn. "Người tiêu dùng Thái có thể phải xếp hàng mua gạo có trợ cấp của chính phủ, trong khi đó giá cả tăng vọt sẽ khiến gạo Thái Lan mất lợi thế trên thị trường thế giới. Điều này tạo thuận lợi cho các đối thủ xuất khẩu gạo như Việt Nam”,ông Ammar nói.

Phó Thủ tướng Kittiratt na Ranong cho biết chính phủ có thể yêu cầu nông dân giảm sản lượng lúa để giữ giá cao, ông Ammar lập luận rằng chính phủ không thể bảo nông dân cắt giảm sản lượng lúa khi chính phủ phải đối mặt với lượng dự trữ thừa.
Theo giá giao dịch triển kỳ của bốn mặt hàng chủ lực là gạo, lúa mì, bắp và đậu nành, giá gạo đã không được điều chỉnh phù hợp với những loại cây trồng khác. Hơn nữa, gạo lại được xuất khẩu với giá thấp hơn giá trị thực của nó.

Các nước xuất khẩu gạo lớn như Mỹ, Việt Nam và Pakistan có kho dự trữ thấp trong khi khối lượng xuất khẩu đang tăng lên. Dự trữ gạo của Thái Lan là 8 triệu tấn trong khi xuất khẩu 9,6 triệu tấn, còn dự trữ gạo của Việt Nam là 2,1 triệu tấn trong khi xuất khẩu đến 6,4 triệu tấn mỗi năm.

Chủ tịch TDRI, ông Nipon Poapongsakorn cho biết có 300-500 nhà xay xát với 2.000 nhà máy, 10-20 nhà xuất khẩu lớn sẽ được hưởng lợi từ chương trình cam kết mua gạo giá cao của chính phủ. Trong khi đó chỉ có 500.000 nông dân chắc chắn đạt được cam kết. Chi phí còn lại từ chương trình trợ cấp giá gạo năm 2005-2009 lên đến con số 141 tỉ bath, bao gồm 44,6 tỉ bath phát sinh từ chương trình đảm bảo thu nhập.

Nghiên cứu của TDRI bcho biết rằng chính phủ Thaksin đã từng đối mặt với thất thoát 19,13 tỉ bath trong cam kết giá gạo năm 2005/2006 với hợp đồng mua 5,24 triệu tấn gạo. Trong khi đó, năm 2009, chính phủ của thủ tướng Abhisit ghi nhận thất thoát ít hơn (7,38 tỉ bath) vì có chương trình đảm bảo thu nhập. Chính vì thế, Sumeth Laomoraphorn, giám đốc điều hành của CP Intertrade, ngày 4.9 đã kêu gọi chính phủ thực hiện chính sách kết hợp giữa đảm bảo thu nhập và cam kết nâng đỡ giá gạo.

Dự án cam kết mua gạo giá cao sẽ tạo ra một dòng gạo giá rẻ tràn vào Thái Lan từ Campuchia và Myanmar. Nỗ lực trong quá khứ của chính quyền Thaksin để tạo thành một thoả thuận chung về gạo với Việt Nam nhằm gây ảnh hưởng đến giá cả toàn cầu đã là một minh chứng cho sự thất bại.