Trong
một
xã
hội
có
tổ
chức
tốt,
các
nhóm
lợi
ích
hoạt
động
hợp
pháp
theo
các
quy
định
rõ
ràng
và
hoạt
động
của
các
nhóm
lợi
ích
nói
chung,
có
lợi
cho
xã
hội.
Nhóm
lợi
ích
là
các
tổ
chức
(thường
là
các
hội,
hiệp
hội)
vận
động
chính
sách
công
sao
cho
có
lợi
nhất
cho
[các
thành
viên
của]
mình.
Các
nhóm
khác
nhau
có
thể
có
những
lợi
ích
khác
nhau
và
họ
tìm
cách
vận
động
chính
sách
công
theo
lợi
ích
của
nhóm
mình
là
chuyện
bình
thường
và
là
nhu
cầu
thực
tế.
Các
nhóm
lợi
ích
luôn
tồn
tại.
Họ
hoạt
động
có
lợi
cho
xã
hội
hay
chỉ
chú
tâm
đến
lợi
ích
riêng
là
tùy
thuộc
vào
môi
trường
pháp
lý
có
rành
mạch
hay
không;
hoạt
động
của
họ
có
minh
bạch,
có
được
kiểm
soát,
giám
sát
hay
không;
Nhà
nước,
xã
hội
dân
sự
và
báo
giới
có
buộc
họ
phải
có
trách
nhiệm
giải
trình
hay
không.
Trong
một
xã
hội
có
tổ
chức
tốt,
các
nhóm
lợi
ích
hoạt
động
hợp
pháp
theo
các
quy
định
rõ
ràng
và
hoạt
động
của
các
nhóm
này,
nói
chung,
có
lợi
cho
xã
hội.
|
Bộ
trưởng
Bộ
Tài
chính
Vương
Đình
Huệ
(trái)
và
Thứ
trưởng
Bộ
Công
thương
Nguyễn
Cẩm
Tú
tại
hội
thảo
ngày
20/9
-
Ảnh:
Tuổi
trẻ |
Việt
Nam
chưa
có
các
quy
định
pháp
lý
rõ
ràng
về
vấn
đề
này.
Nhà
nước,
xã
hội
dân
sự
và
báo
giới
chưa
buộc
các
nhóm
lợi
ích
phải
minh
bạch
và
có
trách
nhiệm
giải
trình.
Chính
vì
vậy
họ
hoạt
động
một
cách
méo
mó,
không
loại
trừ
khả
năng
câu
kết
với
các
nhà
hoạch
định
chính
sách
để
tìm
kiếm
lợi
ích
riêng.
Điều
này
giải
thích
vì
sao
khi
nói
đến
nhóm
lợi
ích
ở
Việt
Nam,
người
ta
có
thể
hiểu
theo
nghĩa
xấu:
vận
động
chính
sách
công
nhằm
trục
lợi
cho
bản
thân.
Một
sự
biểu
hiện
của
lợi
ích
nhóm
theo
nghĩa
xấu
là
ứng
xử
của
một
số
đại
diện
của
các
doanh
nghiệp
kinh
doanh
xăng
dầu
và
Bộ
Công
thương
trong
cuộc
“Hội
thảo
điều
hành
giá
xăng
dầu
theo
cơ
chế
thị
trường
ở
Việt
Nam
hiện
nay”
do
Bộ
Tài
chính
tổ
chức
ngày
20/9/2011.
Theo
báo
giới,
tại
đó
đại
diện
của
Bộ
Công
thương
đã
khá
nặng
lời;
còn
đại
diện
của
các
doanh
nghiệp
luôn
kêu
lỗ
[mà
chẳng
thấy
ông
nào
từ
chức
hay
bị
cách
chức]
và
phản
đối
chính
sách
giá
của
Bộ
Tài
chính.
Họ
không
giải
trình
được
các
khoản
lỗ,
cách
tính
toán
giá
của
họ
không
rõ
ràng,
không
minh
bạch,
thậm
chí
họ
còn
nói
lãn
công,
bỏ
việc
để
gây
sức
ép
với
Bộ
Tài
chính.
Ông
tân
Bộ
trưởng
Tài
chính
lại
biết
“rất
rõ
các
doanh
nghiệp
xăng
dầu”
và
ông
cho
rằng
Bộ
“sẽ
không
thể
vì
11
doanh
nghiệp
xăng
dầu
đầu
mối
mà
phải
vì
hơn
80
triệu
dân”.
Trong
khi
một
doanh
nghiệp
(Petrolimex)
chiếm
hơn
60%
thị
phần,
thì
không
thể
phó
mặc
cho
cơ
chế
thị
trường,
và
Nhà
nước
phải
can
thiệp.
Không
thể
vin
vào
cơ
chế
thị
trường!
Để
giải
quyết
tận
gốc
vấn
đề
này,
từ
vài
năm
trước
tôi
đã
kiến
nghị
tổ
chức
lại
ngành
xăng
dầu:
chia
tách
Petrolimex
ra
làm
đôi;
hợp
nhất
nhiều
trong
số
10
doanh
nghiệp
nhỏ;
để
hình
thành
3-4
doanh
nghiệp
sàn
sàn
nhau.
Trước
mắt
tất
cả
vẫn
là
các
doanh
nghiệp
nhà
nước,
nhưng
họ
phải
cạch
tranh
khốc
liệt
với
nhau
(hãy
xem
thị
trường
điện
thoại
di
động).
Khi
đó
vẫn
cần
sự
điều
tiết,
giám
sát
của
Nhà
nước
(thí
dụ
để
chống
sự
thông
đồng),
và
chỉ
khi
đó
vấn
đề
giá
xăng
dầu
mới
có
thể
hoàn
toàn
để
cho
cơ
chế
thị
trường
điều
tiết.
Hãy
trả
lại
nhóm
lợi
ích
nghĩa
thật
của
nó
(không
chỉ
quá
thiên
về
nghĩa
xấu).
Hãy
cơ
cấu
lại
các
doanh
nghiệp
xăng
dầu
và
hãy
để
cho
nhân
dân
biết
các
ý
kiến
trái
chiều
nhau
như
ở
hội
thảo
trên
vì
đó
là
một
trong
những
cách
buộc
các
nhóm
lợi
ích
phải
có
trách
nhiệm
giải
trình.