Hiện
phần
lớn
nông
sản
xuất
sang
Trung
Quốc
(TQ)
đều
theo
tiểu
ngạch,
không
có
hợp
đồng,
hậu
quả
là
nhiều
thời
điểm
hàng
ngàn
tấn
nông
sản
đổ
bỏ,
phá
vỡ
quy
hoạch
nhiều
nơi.
Mới
đây,
nhiều
doanh
nghiệp
(DN)
đã
chuyển
đổi
hình
thức
kinh
doanh:
chỉ
bán
khi
ký
hợp
đồng.
Câu
chuyện
của
Công
ty
CP
Long
Giang
(Tiền
Giang),
chuyên
xuất
khẩu
nhãn
và
nhiều
loại
trái
cây
khác
sang
TQ,
là
một
trong
những
câu
chuyện
điển
hình.
”Trần
ai”
ở
cửa
khẩu
Ông
Nguyễn
Xuân
Huy,
giám
đốc
Công
ty
CP
chế
biến
nông
sản
Long
Giang,
bắt
đầu
nghề
xuất
khẩu
nhãn
sang
TQ
từ
năm
2005.
Khi
ấy,
ông
cũng
bắt
chước
người
ta
đóng
nhãn
vô
rổ
rồi
thuê
container
chở
ra
cửa
khẩu
Tân
Thanh
và
Lào
Cai
để...
xếp
hàng
chờ
thương
nhân
TQ
mua.
Tại
đây
gần
như
không
có
DN
nào
bán
trực
tiếp
cho
thương
nhân
TQ
được
mà
phải
thông
qua
đầu
nậu.
Đầu
nậu
ăn
hoa
hồng
1
CNY
(nhân
dân
tệ)/rổ
nhãn.
Mỗi
container
(3.000
rổ
nhãn)
ông
Huy
phải
chung
hết
3.000
CNY,
tức
khoảng
10
triệu
đồng.
Đầu
nậu
có
nhiệm
vụ
giao
dịch
giá,
đổi
tiền
và
chuyển
thanh
toán
cho
các
DN
VN.
Tuy
nhiên,
đó
chưa
phải
là
khoản
chi
cuối
cùng.
Đầu
nậu
còn
có
cả
trăm
cách
khác
để
“ăn”
tiền
của
các
DN.
Thương
nhân
TQ
mua
hàng
và
trả
bằng
CNY.
Đầu
nậu
đổi
tiền
và
khi
trả
cho
DN
VN
thì
cho
rằng
tỉ
giá
thay
đổi
khiến
DN
mất
thêm
vài
chục
đồng/CNY.
Ngoài
ra,
khi
thương
nhân
TQ
chê
hàng,
DN
cũng
phải
nhờ
cậy
đầu
nậu
“thuyết
khách”
giúp
(vì
họ
biết
tiếng
Trung).
Và
đương
nhiên
DN
phải
chi
tiền
cho
việc
này.
Theo
ông
Huy,
không
chỉ
bị
đầu
nậu
“ăn”,
các
DN
xuất
khẩu
tiểu
ngạch
còn
bị
thương
nhân
TQ
hành
cho
“lên
bờ
xuống
ruộng”.
Mặc
dù
hai
bên
đã
thỏa
thuận
giá
xong
nhưng
đôi
khi
vẫn
bị
thương
nhân
TQ
chê
nhãn
xấu,
sai
quy
cách...
rồi
ép
giá
xuống.
Do
thương
nhân
TQ
chỉ
thanh
toán
tiền
sau
khi
đã
lấy
hàng
nên
ông
Huy
và
các
DN
khác
thường
bị
yêu
cầu
giảm
giá
so
với
thỏa
thuận
bởi
lý
do
hết
sức
vô
lý,
chẳng
hạn
hàng
đem
về
TQ
bán
không
được.
Để
lấy
được
tiền,
các
DN
không
có
cách
nào
khác
là
phải
chấp
nhận
yêu
cầu
này.
“Có
khi
điện
thoại
làm
giá
xong
tôi
chở
hàng
ra.
Dọc
đường
họ
gọi
điện
bảo
rằng
thị
trường
biến
động,
giá
giảm,
nếu
không
bán
thì
chở
về.
Lúc
đó
chở
về
còn
chết
hơn
nên
đành
phải
ra
bán
đổ
bán
tháo”
-
ông
Huy
kể.
Cũng
vì
thiếu
thông
tin,
nhiều
DN
chở
hàng
ra
cửa
khẩu
để
bán
cho
thương
nhân
TQ.
Khi
hút
hàng
thì
không
sao,
nhưng
khi
“sập
chợ”
thì
xe
tải
xếp
hàng
nhiều
cây
số.
Nhiều
loại
nông
sản
như
dưa
hấu,
nhãn,
thanh
long...
không
để
lâu
được
phải
bán
tháo
giá
rẻ
hoặc
đổ
bỏ.
“Cách
đây
hơn
một
tháng
có
tình
trạng
nhiều
xe
đã
qua
cửa
khẩu
phía
TQ
rồi
nhưng
nằm
suốt
hai
tuần
lễ
mà
thương
nhân
TQ
vẫn
không
ngó
ngàng
tới”
-
ông
Huy
nói.
Không
để
ép
giá
Thua
lỗ
nhiều
lần,
ông
Huy
quyết
định
sang
tận
các
thị
trường
lớn
của
TQ
như
Trùng
Khánh,
Vân
Nam,
Bắc
Kinh,
Thượng
Hải...
để
tìm
hiểu.
Tại
đây
ông
phát
hiện
những
thương
nhân
TQ
ở
các
cửa
khẩu
cũng
chỉ
là
“trung
gian”
chứ
không
phải
người
trực
tiếp
mua
nông
sản
VN.
Và
khi
“sang
tay”
nhiều
lần
và
mua
của
nhiều
người
khác
nhau
nên
chất
lượng
nông
sản
tới
tay
người
tiêu
dùng
đã
giảm
rất
nhiều.
Đó
cũng
là
lý
do
các
DN
VN
thường
bị
thương
nhân
TQ
ép
giá.
Thành
lập
công
ty,
có
tư
cách
pháp
nhân
đầy
đủ,
ông
ôm
hàng
mẫu
sang
TQ
tìm
cơ
hội
hợp
tác.
Nhìn
thấy
chất
lượng
nhãn
từ
VN
ông
Huy
mang
sang
rất
tốt
so
với
nhãn
mua
từ
cửa
khẩu
trước
đây,
các
DN
ở
TQ
đã
đồng
ý
ký
hợp
đồng
nhập
nông
sản
của
DN
ông
Huy.
Tuy
nhiên
không
phải
ký
hợp
đồng
rồi
là
xong.
Những
khi
dội
chợ,
họ
vẫn
nhập
đúng
hợp
đồng
nhưng
yêu
cầu
giảm
giá
ngang
với
thị
trường
TQ
để
dễ
tiêu
thụ.
Còn
khi
hút
hàng
thì
phải
giao
hàng
đúng
tiến
độ,
đúng
quy
cách.
Từ
khi
ký
hợp
đồng
làm
ăn
trực
tiếp
với
các
DN
tại
TQ,
ông
Huy
không
còn
gặp
tình
trạng
ứ
đọng
hàng
ở
cửa
khẩu
hoặc
bị
ép
giá
thê
thảm
như
trước.
Khi
phải
giao
hàng
bằng
đường
bộ
thì
xe
container
của
công
ty
đều
được
TQ
đón
từ
bên
đất
VN
dắt
qua
cửa
khẩu
để
bốc
dỡ
hàng.
Trong
khi
đó
phía
bên
này
còn
cả
trăm
xe
nông
sản
khác
chờ
người
mua.
Gần
đây
nhiều
DN
TQ
tìm
sang
tận
Công
ty
Long
Giang
tìm
hiểu,
đàm
phán
ký
hợp
đồng
mua
nhãn.
“Do
thương
hiệu
nhãn
của
công
ty
chúng
tôi
đã
quen
thuộc
với
người
tiêu
dùng
TQ
nên
các
DN
TQ
đều
sẵn
sàng
ký
hợp
đồng
mua
cao
hơn
nhãn
cùng
loại
5
CNY/rổ
và
thanh
toán
tiền
ngay
khi
container
xuống
tàu
hoặc
lên
xe
chở
ra
cửa
khẩu.
Ngoài
nhãn,
TQ
còn
đặt
hàng
nhập
chuối,
khoai,
thanh
long
của
chúng
tôi”-
ông
Huy
phấn
khởi
nói.
Chỉ
bán
khi
có
hợp
đồng
Không
chỉ
Công
ty
Long
Giang,
Công
ty
TNHH
Rồng
Đỏ
(TP.HCM)
cũng
là
một
trong
những
trường
hợp
đặc
biệt
chỉ
bán
cho
phía
đối
tác
TQ
khi
có
hợp
đồng.
Theo
ông
Mai
Xuân
Thìn
-
giám
đốc
Công
ty
TNHH
Rồng
Đỏ,
hiện
không
phải
là
chính
vụ
thanh
long
trong
khi
nhu
cầu
cao
nên
giá
thanh
long
trong
nước
lẫn
giá
xuất
khẩu
đều
rất
cao.
Dù
vậy,
công
ty
vẫn
phải
lo
đủ
nguồn
hàng
cung
ứng
cho
khách
hàng
mỗi
tuần
khoảng
hai
container.
Ông
Thìn
cho
hay
buôn
bán
chính
ngạch
đòi
hỏi
cả
người
mua
và
người
bán
đều
phải
tuân
thủ
các
quy
định
đã
đàm
phán
trong
hợp
đồng.
Là
người
có
thâm
niên
trong
ngành
xuất
khẩu
nói
chung
và
buôn
bán
với
TQ
nói
riêng,
ông
Thìn
khẳng
định
chưa
bao
giờ
bán
hàng
sang
TQ
theo
đường
tiểu
ngạch.
“Mỗi
kiểu
buôn
bán
đều
có
ưu
điểm
riêng,
nhưng
chúng
tôi
không
bao
giờ
bán
sang
TQ
bằng
đường
tiểu
ngạch
hoặc
không
có
hợp
đồng
vì
rủi
ro.
Từ
trước
đến
nay
Công
ty
Rồng
Đỏ
xuất
khẩu
thanh
long
sang
TQ
cũng
như
xuất
khẩu
sang
châu
Âu,
Mỹ...
bằng
đường
chính
ngạch
với
hợp
đồng
rõ
ràng,
tiền
nhận
về
qua
đường
ngân
hàng”,
ông
Thìn
cho
biết.
Theo
ông
Thìn,
xuất
khẩu
chính
ngạch
thì
số
lượng
hàng,
quy
cách
tiêu
chuẩn,
thời
gian
giao
hàng
và
thanh
toán
đều
được
quy
định
trong
hợp
đồng
nên
không
lo
lắng
chuyện
phải
vận
chuyển
lên
cửa
khẩu
rồi
mới
đàm
phán
với
đối
tác.
Hơn
nữa,
đối
tác
nhập
khẩu
chính
ngạch
thường
là
những
công
ty
có
uy
tín
và
phân
phối
rộng.
Khi
bán
cho
họ
thì
thay
vì
đi
bằng
đường
bộ,
hàng
được
đóng
container
và
vận
chuyển
bằng
đường
biển
đi
sâu
vào
thị
trường
TQ
như
Hong
Kong
và
Thượng
Hải.
Theo
đánh
giá
của
các
chuyên
gia,
TQ
là
một
thị
trường
rộng
lớn
và
còn
rất
nhiều
khả
năng
cho
trái
cây
VN
trong
thời
gian
tới.
Trái
cây
VN
hiện
chủ
yếu
vẫn
bán
bằng
đường
biên
mậu
không
có
hợp
đồng
cụ
thể,
trong
khi
có
nhiều
đối
tác
của
Trung
Quốc
sẵn
sàng
mua
hàng
theo
đường
chính
ngạch
thông
qua
hợp
đồng.
Ông
Thìn
cũng
cho
biết
Rồng
Đỏ
đang
làm
việc
với
các
đối
tác
TQ
để
xuất
khẩu
thêm
hàng
khi
thanh
long
vào
vụ
cũng
như
bán
thêm
các
loại
trái
cây
khác
của
VN.