Người Trung Quốc thuê đất trồng khoai tại Vĩnh Long: Dấu hiệu bền vững?

Ông Nguyễn Vĩnh Phúc, giám đốc Trung tâm thông tin nông nghiệp, nông thôn tỉnh Vĩnh Long sau thời gian khảo sát thực tế tình hình người Trung Quốc thuê đất, đặt trạm tại huyện Bình Minh, điều hành hoạt động mua, đóng gói khoai lang chuyển về Trung Quốc…đã gởi phúc trình và kiến nghị  tới cơ quan có thẩm quyền nói rằng: Năm 2011, diện tích trồng khoai tăng nhanh, do năm nay được mùa, trúng giá, lợi nhuận rất cao. 19 người Trung Quốc đã đóng trạm tại Bình Minh để điều hành hoạt động thu mua, nhưng việc kinh doanh đó không mang lại tín hiệu bền vững.

Tại huyện Bình Minh, diện tích khoai  tăng nhanh từ vài chục hecta năm 2010,  năm 2011 ở cả 2 mùa vụ ĐX và vụ mùa diện tích đã tăng lên 215,9 ha; huyện Bình Tân: 5.550 ha.  Tổng sản lượng gần 150.000 tấn, chuyên canh tại các xã Thành đông, Tân Thành.. (huyện Bình Tân). Lâu nay, hoạt động thương lái thu gom khoai lang tại xã Thuận An. Số kho vựa thu mua khoai lang chủ yếu từ các tỉnh khác đến thuê đất, thành lập vựa thu mua khoai lang. Trong đó Bình Minh: 10 kho (tập trung 2 ấp Thuận Tiến A, Thuận tiến B, C xã Thuận An), tổng diện tích kho bãi: 3,345 m²

Theo ông Phúc, hoạt động thu mua khoai lang đều qua thương lái hoặc từ người trồng chuyển đến bán trực tiếp tại vựa. Sản phẩm được đóng thùng hoặc vô bao. Vận chuyển bằng xe tải qua cửa khẩu xuất sang Trung Quốc theo đường tiểu ngạch. Hoạt động này đã sớm có từ 3 năm nay, nhưng diễn ra chậm.

Việc mua bán khoai giữa người Trung Quốc và người bán đều không có hợp đồng, thu mua theo thời vụ tại kho bãi, hoặc thông qua thương lái khoai, giá cả theo thị trường tại thời điểm thu mua.
Số lao động người Việt Nam làm công nhật tại các kho bãi là 485 người, chủ yếu làm các khâu phân loại sản phẩm, đóng bao bì, khuân vác lên xe tải. Tiền công nhật là 60.000đ/ngày, nếu làm tăng ca thì 1 giờ công là 10.000đ/giờ (ban ngày), ban đêm là 15.000đ/giờ.

Tổng số người Trung Quốc tham gia: 19 người . Có một kho, bãi do người Trung Quốc trực tiếp thuê tại ấp Thuận tiến C, xã Thuận An, người quản lý là Vòng Công Sầu, trú quán tại Đồng Nai. Còn lại 9 kho, bãi do ngươi Việt Nam đứng tên thuê.
Người Trung Quốc thuê 42 ha đất trồng khoai lang theo hình thức thông qua người địa phường thuê đất, quản lý, phụ trách kỹ thuật, chăm sóc. Tiền thuê đất: 35 giạ lúa/năm, hợp đồng trong 3 năm và ứng trước là 2 triệu đồng, sau 1 năm trả đủ theo giá lúa thời vụ. Tiền thuê người quản lý phụ trách kỹ thuật: 7 triệu đồng/tháng, công nhật chăm sóc: 80-100 ngàn đồng/ngày công. Việc người Trung Quốc thuê đất trồng khoai đều qua người địa phương chứ không trực tiếp thuê đất.

Tại huyện Bình Tân không có diện tích đất nào do người Trung Quốc thuê thông qua trung gian người địa phương, chỉ thu mua qua thương laí hoặc trực tiếp do người trồng khoai vận chuyển đến kho bãi bán.
 Theo ông Phúc, các quy định pháp luật (Luật đất đai, tại điều 9, điều 37), người nước ngoài có quyền thuê đất nông nghiệp, nhưng phải được nhà nước cho phép và người nước ngoài phải lập dự án, thành lập doanh nghiệp có tư cách pháp nhân theo quy định pháp luật  Việt Nam, không được núp bóng đối tượng khác để thuê đất.

Mặt khác, theo quy định pháp luật, nông hộ cá thể không được phép trực tiếp cho người nước ngoài thuê đất nông nghiệp. Thẩm quyền cho người nước ngoài thuê đất hoặc thu hồi đất nông nghiệp thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Đánh giá chung của đoàn khảo sát thuộc Trung tâm thông tin nông nghiệp, nông thôn tỉnh Vĩnh Long như sau:
            - Việc tăng diện tích và sản lượng tiêu thụ, xuất khẩu khoai lang phù hợp với chủ trương, chuyển đổi cơ cấu cây trồng mang lại giá trị sản xuất cho người nông dân, tăng thu nhập, nâng cao đời sống người dân.
            - Kinh doanh khoai lang hiện nay không mang tính bền vững, ổn định và an toàn cho người sản xuất và người kinh doanh. Vì người sản xuất, kinh doanh không nắm được thị trường, thiếu thông tin…
            - Diện tích thuê đất trồng khoai của người Trung Quốc qua trung gian với người địa phương, trong quá trình sản xuất  phát sinh vấn đề sử dụng thuốc BVTV không an toàn sau khi sử dụng, các thuốc dư thừa, bao bì, chai lọ bỏ lại tại ruộng làm ảnh hưởng đến môi trường. Thuốc không ghi nhãn, mác, không rõ nguồn gốc.

Ông Phúc đã kiến nghị lãnh đạo sở Nông nghiệp và PTNT chỉ đạo Chi cục BVTV cử cán bộ kỹ thuật đến hiện trường tìm hiểu tình hình sử dụng thuốc BVTV trên khoai lang và cần thiết lấy mẫu phân tích để xác định loại thuốc đang sử dụng tại ruộng khoai lang đồng thời có chương trình, kế hoạch phối hợp với các ngành chức năng thực thi luật pháp, kiến nghị tham mưu lãnh đạo tỉnh về các chính sách phát triển cây khoai lang bền vững và hiệu quả và có biện pháp quản lý việc thuê đất trồng khoai lang của người nước ngoài trên địa bàn tỉnh đúng quy định pháp luật.

Theo bà con trồng khoai tại Bình Tân, giá khoai hiện nay đã giảm từ 11.000 đ/kg còn 7.000 đ/kg