“Những
loại
giống
mà
bao
đời
đã
dùng
sẽ
bị
gạt
ra
khỏi
danh
sách
nuôi
trồng.
Hãy
thử
tưởng
tượng
làm
thế
nào
để
giải
phóng
đất
nước
khỏi
sự
xâm
phạm
đó?"
-
ông
Jeffrey
Smith,
một
chuyên
gia
về
sản
phẩm
biến
đổi
gen
(BĐG),
tác
giả
cuốn
Những
hạt
giống
lừa
gạt
(Seeds
of
deception),
phó
giám
đốc
Viện
Công
nghệ
có
trách
nhiệm
(Mỹ),
nói
với
TTCT
về
câu
chuyện
thực
phẩm
BĐG.
|
Bắp
biến
đổi
gen
đã
xâm
nhập
nhiều
thị
trường
-
Ảnh: Thescientist
Gardener |
Ông
Smith
nói: Thực
phẩm
BĐG
là
thực
phẩm
có
được
nhờ
việc
đưa
ADN
của
một
loại,
có
thể
là
vi
khuẩn,
virut,
động
vật
hay
con
người,
vào
ADN
của
cây
trồng,
vật
nuôi
khác
để
tạo
ra
giống
cây
trồng,
vật
nuôi
mới.
Bản
thân
quá
trình
BĐG
này
tạo
ra
nhiều
tác
hại
và
tác
dụng
phụ
không
lường
trước
được.
Không
may
là
hiện
nay
người
ta
chưa
đánh
giá
đầy
đủ
các
tác
dụng
phụ
trước
khi
đưa
thực
phẩm
BĐG
vào
thị
trường.
Các
tác
dụng
phụ
đó
bao
gồm
dị
ứng,
ngộ
độc,
gây
rối
loạn
dinh
dưỡng,
một
số
bệnh
tật...
Việc
đậu
nành
BĐG
gây
dị
ứng
với
tỉ
lệ
cao
gấp
bảy
lần
so
với
đậu
nành
truyền
thống
là
một
ví
dụ.
*
Theo
ông,
đâu
là
lý
do
thực
phẩm
BĐG
vẫn
có
mặt
trên
thị
trường
thế
giới?
-
Động
cơ
ở
đây
là
đồng
tiền.
Chẳng
hạn
ở
Mỹ
có
chiến
dịch
khổng
lồ
để
quảng
bá
thực
phẩm
BĐG.
Cục
Thực
phẩm
và
dược
phẩm
Mỹ
(FDA)
năm
1992
tuyên
bố
họ
không
nhận
thấy
có
sự
khác
biệt
lớn
trong
thực
phẩm
BĐG.
Hậu
quả
là
không
có
quy
định
nào
về
kiểm
nghiệm
hay
dán
nhãn
sản
phẩm.
Hay
Monsanto,
công
ty
từng
nói
dối
về
chất
độc
da
cam,
cũng
tuyên
bố
sản
phẩm
BĐG
của
họ
an
toàn.
Bảy
năm
sau
đó,
một
vụ
kiện
đã
hé
lộ
44.000
ghi
chép
mật
của
FDA
cho
thấy
chính
sách
của
họ
đã
dựa
trên
những
lời
nói
dối.
Chính
các
nhà
khoa
học
của
FDA
đã
nghiên
cứu
thấy
thực
phẩm
BĐG
không
chỉ
khác
biệt
mà
còn
nguy
hiểm.
Họ
đã
yêu
cầu
người
phụ
trách
tiến
hành
những
kiểm
nghiệm
dài
hạn
nhưng
đã
bị
lờ
đi.
Nhiều
nhà
khoa
học
độc
lập
có
các
nghiên
cứu
quan
trọng
về
vấn
đề
này
nhưng
khi
phát
hiện
các
tác
hại
của
thực
phẩm
BĐG,
họ
thường
bị
tấn
công
bằng
cách
cho
nghỉ
việc,
đe
dọa,
gây
áp
lực
để
không
tiến
hành
nghiên
cứu
tiếp.
*
|
Ông
Jeffrey
Smith
-
Ảnh:
Hương
Giang |
Jeffrey
M.
Smith là
tác
giả
của
hai
cuốn
sách
về
sản
phẩm
BĐG
là
Những
hạt
giống
lừa
gạt
(Seeds
of
deception)
và
Canh
bạc
gen
(Genetic
roulette).
Trong
đó,
tác
giả
giới
thiệu
những
bằng
chứng
cho
thấy
cây
trồng,
vật
nuôi
BĐG
có
thể
dẫn
tới
những
thảm
họa
về
môi
trường
và
sức
khỏe.
Smith
hiện
là
một
trong
những
chuyên
gia
hàng
đầu
của
Mỹ
trong
quá
trình
vận
động
người
tiêu
dùng
và
Chính
phủ
Mỹ
thận
trọng
với
sản
phẩm
BĐG.
Hiện
nay,
ông
cùng
các
đồng
nghiệp
đang
vận
động
Chính
phủ
Mỹ
ra
quy
định
về
dán
nhãn
sản
phẩm
BĐG
cũng
như
nâng
cao
nhận
thức
công
chúng
về
ảnh
hưởng
của
sản
phẩm
BĐG.
Đầu
tháng
6-2011,
ông
được
Liên
hiệp
Hội
các
tổ
chức
hữu
nghị
VN
và
Quỹ
hòa
bình
và
phát
triển
mời
sang
VN
để
nói
chuyện
về
chủ
đề
này. |
Cụ
thể
các
nghiên
cứu
đó
đã
cho
thấy
tác
hại
gì?
-
Ví
dụ
khi
chuột
trong
phòng
thí
nghiệm
được
cho
ăn
đậu
nành
hay
bắp
BĐG,
các
nhà
nghiên
cứu
phát
hiện
có
thay
đổi
chức
năng
gen
trong
phôi
thai
của
chuột,
hoặc
biến
đổi
trong
bộ
phận
sinh
dục
và
một
số
rối
loạn
khác
như
mọc
lông
trong
miệng,
chuột
con
sinh
ra
nhỏ
hơn
thông
thường...
Nhiều
nghiên
cứu
tương
tự
đã
được
tiến
hành
ở
Nga,
Ý,
Áo,
Brazil...
Chúng
tôi
cũng
thấy
nhiều
báo
cáo
từ
những
người
nông
dân
cho
biết
sản
phẩm
BĐG
cũng
ảnh
hưởng
gây
hại
đến
sức
khỏe
sinh
sản
vật
nuôi
của
họ.
Kể
từ
khi
sản
phẩm
BĐG
có
mặt
ở
Mỹ
năm
1996,
nhiều
vấn
đề
sức
khỏe
sinh
sản
của
con
người
cũng
xuất
hiện
thêm.
Chúng
ta
chưa
thể
khẳng
định
thực
phẩm
BĐG
gây
ra
tác
động
đó
vì
chưa
có
giám
sát
và
đánh
giá
tác
động,
nhưng
rõ
ràng
nhiều
người
tin
rằng
thực
phẩm
BĐG
đóng
góp
vào
việc
dị
ứng,
ngộ
độc
thực
phẩm
gia
tăng.
*
Ở
châu
Âu
dường
như
có
cách
tiếp
cận
thận
trọng
về
thực
phẩm
BĐG.
Một
số
nước
cho
phép
nhập
khẩu
thực
phẩm
BĐG
nhưng
không
cho
sản
xuất
trong
nước,
Nga
đã
tuyên
bố
thực
phẩm
BĐG
có
tác
hại.
Tại
sao
Mỹ
lại
có
cách
tiếp
cận
cởi
mở
hơn?
-
Trước
đây,
hầu
hết
người
Mỹ
không
nhận
thức
được
họ
đang
ăn
thực
phẩm
BĐG.
Hiện
nay,
nhận
thức
đó
đang
thay
đổi
và
ngày
càng
có
nhiều
người
phản
đối.
Chúng
tôi
dự
báo
rằng
chính
người
tiêu
dùng
sẽ
buộc
các
công
ty
cung
cấp
thực
phẩm
phải
loại
bỏ
thực
phẩm
BĐG.
Theo
tôi,
chính
lựa
chọn
của
người
tiêu
dùng
sẽ
quyết
định
sự
tồn
tại
hay
không
tồn
tại
động
thực
vật
BĐG
(GMO).
*
Một
trong
những
lập
luận
của
phe
ủng
hộ
thực
phẩm
BĐG
là
nó
đảm
bảo
vấn
đề
an
ninh
lương
thực
của
thế
giới.
Ông
nhận
định
thế
nào
về
ý
kiến
này?
-
Điều
này
chỉ
mang
tính
huyễn
hoặc.
Công
nghệ
BĐG
không
phải
là
công
nghệ
phù
hợp
để
đáp
ứng
an
ninh
lương
thực.
Khoảng
400
nhà
khoa
học
ở
trên
60
nước,
cùng
với
sự
tham
gia
của
Tổ
chức
Y
tế
thế
giới,
Liên
Hiệp
Quốc,
Ngân
hàng
Thế
giới...
đã
có
một
phân
tích
toàn
diện,
cho
thấy
GMO
không
phải
là
giải
pháp
để
nuôi
thế
giới
này
vì
nó
không
tạo
ra
nền
nông
nghiệp
bền
vững
và
cũng
không
giúp
ứng
phó
biến
đổi
khí
hậu.
*
Tại
VN,
thực
phẩm
BĐG
đã
xuất
hiện
trên
thị
trường.
Ông
có
gợi
ý
gì
cho
việc
tiếp
cận
thực
phẩm
BĐG
ở
VN?
-
Theo
tôi,
Chính
phủ
cần
có
cách
tiếp
cận
chậm
và
thận
trọng
vì
điều
này
liên
quan
tới
quyền
tự
chủ
về
thực
phẩm,
an
ninh
lương
thực,
sức
khỏe
của
dân
chúng,
môi
trường,
vật
nuôi,
các
loại
gen
của
tương
lai.
Tôi
cho
rằng
các
nghiên
cứu
cần
tiếp
tục
tiến
hành
trong
phòng
thí
nghiệm
vì
khi
gen
mới
được
sử
dụng
ở
bên
ngoài
thì
sẽ
không
thể
đảo
ngược
được.
Tôi
nghĩ
sẽ
cần
có
rất
nhiều
nghiên
cứu
trước
khi
sản
phẩm
BĐG
được
đưa
ra
thị
trường
và
đưa
vào
chuỗi
cung
cấp
thực
phẩm.
Hiện
một
số
công
ty,
chẳng
hạn
như
Monsanto,
đang
kêu
gọi
“các
nước
sẽ
bị
tụt
lại
đằng
sau
nếu
không
áp
dụng
GMO”.
Điều
này
thuần
túy
là
chiêu
marketing.
Nhiều
nước
đang
gánh
chịu
hậu
quả
vì
tin
vào
điều
đó.
Khi
đặt
câu
hỏi
“đâu
là
mối
quan
tâm
lớn
nhất
của
bạn”
thì
thông
thường,
ở
các
nước
khác,
câu
trả
lời
là
“sức
khỏe”.
Ở
VN,
mặc
dù
sức
khỏe
là
vấn
đề
rất
quan
trọng
nhưng
hầu
hết
mọi
người
lại
trả
lời
là
“chủ
quyền”.
Họ
nói
về
lịch
sử
hơn
2.000
năm
đấu
tranh
giành
độc
lập
của
VN.
GMO
cũng
là
một
mối
đe
dọa
đối
với
chủ
quyền
và
nó
khác
với
mọi
thứ
các
bạn
đã
gặp.
Người
nông
dân
sẽ
không
có
đủ
năng
lực
để
có
giống
riêng,
sẽ
phải
mua
hạt
giống
từ
các
tập
đoàn.
Những
loại
giống
mà
bao
đời
đã
dùng
sẽ
bị
gạt
ra
khỏi
danh
sách
nuôi
trồng.
Hãy
thử
tưởng
tượng
làm
thế
nào
để
giải
phóng
đất
nước
khỏi
sự
xâm
phạm
đó?
Cho
dù
không
trồng
cấy
các
giống
cây
BĐG
nữa
nhưng
sẽ
không
thể
nào
loại
bỏ
được
loại
gen
đã
bị
biến
đổi
đó.
Một
khi
đã
ra
đời,
gen
không
thể
bị
loại
bỏ
khỏi
vốn
gen.
Do
đó,
tôi
mới
đề
nghị
cách
tiếp
cận
chậm
và
thận
trọng.
Vụ
kiện
“Củ
cải
đường”
Tranh
cãi
ở
Mỹ
chủ
yếu
xung
quanh
cây
củ
cải
đường
BĐG.
Bộ
Nông
nghiệp
Mỹ
có
trách
nhiệm
phải
tiến
hành
nghiên
cứu
tác
động
môi
trường
trước
khi
cho
phép
trồng
cây
BĐG.
Tuy
nhiên
điều
này
đã
không
được
tiến
hành
với
cây
củ
cải
đường.
Sau
vài
năm
loại
cây
này
được
trồng,
một
số
tổ
chức
quan
ngại
đã
kiện
Bộ
Nông
nghiệp
để
yêu
cầu
bộ
này
tiến
hành
nghiên
cứu
tác
động
môi
trường.
Vào
tháng
8-2010,
một
thẩm
phán
quận
ở
California
(thẩm
phán
Jeffrey
White)
đã
tạm
dừng
việc
trồng
các
giống
cây
củ
cải
đường
BĐG
cho
đến
khi
Bộ
Nông
nghiệp
có
được
báo
cáo
tác
động
môi
trường.
Tháng
9
cùng
năm,
Bộ
Nông
nghiệp
cho
phép
trồng
các
giống
củ
cải
đường
BĐG.
Điều
này
vi
phạm
lệnh
của
thẩm
phán
White
nên
trong
một
vụ
kiện
khác
được
tiến
hành
vào
tháng
12-2010,
thẩm
phán
White
ra
lệnh
dỡ
bỏ
những
hạt
giống
củ
cải
đường
BĐG
đã
được
trồng.
Năm
2004,
hạt
Mendocino
(California)
trở
thành
hạt
đầu
tiên
ở
Mỹ
cấm
sản
xuất
GMO.
Đức
cấm
việc
trồng
và
bán
bắp
BĐG
vào
tháng
4-2009.
Ngoài
hai
nước
là
Pháp
và
Đức,
các
nước
châu
Âu
khác
cấm
trồng
và
bán
GMO
là
Áo,
Hungary,
Hi
Lạp
và
Luxembourg.
Công
chúng
Nhật
Bản
nhìn
chung
không
ủng
hộ
thực
phẩm
BĐG,
cả
trên
khía
cạnh
sản
xuất
trong
nước
lẫn
nhập
khẩu.
Tuy
nhiên
sự
thụ
phấn
chéo
vẫn
xảy
ra
thường
xuyên
vì
Nhật
Bản
nhập
khẩu
hạt
cải
dầu
BĐG
từ
Canada.
Do
đó,
các
nhóm
vận
động
đã
lên
tiếng
rằng
các
sản
phẩm
BĐG
nhập
khẩu
có
thể
gây
hại
cho
đa
dạng
sinh
học
và
gây
tổn
hại
không
thể
đảo
ngược.
Các
nhóm
hoạt
động
ở
Nhật
Bản
đã
ngăn
được
việc
nhập
khẩu
hạt
cải
dầu
từ
Canada. |