Tìm giải pháp phát triển nông nghiệp gắn xây dựng nông thôn mới thích ứng biến đổi khí hậu

 

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Lê Hoàng Yến

 

Thể chế, chính sách chưa hiệu quả
 
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát thừa nhận, thời gian qua, mặc dù những cơ chế, chính sách về nông nghiệp đã có những thành công nhất định nhưng vẫn còn nhiều bất cập, có chính sách chưa phát huy được hiệu quả. Đứng trước thực tế nước ta đang hội nhập sâu và cạnh tranh thị trường rất khắt nghiệt với thế giới thì vấn đề đặt ra hàng đầu là phải thay đổi tư duy và quan điểm trong sản xuất nông nghiệp.
 
Theo TS Võ Hùng Dũng, Giám đốc Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh Cần Thơ, thể chế thúc đẩy phát triển nông nghiệp chưa được quan tâm thấu đáo trong nhiều năm. Tổng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) được cấp phép từ năm 1988-2012 hơn 210 triệu USD, với 14.500 dự án thì khu vực nông, lâm thủy sản chỉ đạt 3,26 tỷ USD với 493 dự án, chiếm 3,4% tổng dự án và 1,5% tổng vốn đăng ký. Số doanh nghiệp tính đến hết năm 2011 hoạt động trong lĩnh vực nông lâm thủy sản chỉ chiếm 1%; chiếm 2,3% lao động và 0.9% số vốn đăng ký kinh doanh. Một vấn đề nữa là giá cả đầu vào - đầu ra luôn biến động mạnh, sản xuất nông nghiệp còn chạy theo số lượng nhiều hơn là tập trung chất lượng. Nếu tính theo tổng vốn đầu tư thì phần vốn đầu tư vào nông nghiệp chỉ chiếm 14% trong các năm 1995-2000, giảm xuống còn 7,5% trong năm 2005 và chỉ còn 6% vào năm 2010 và 5% vào năm 2012. Vốn đầu tư khu vực nhà nước (bao gồm cả ngân sách) vào nông nghiệp cũng giảm từ 12% trong các năm 1995-2000 giảm xuống chỉ còn 6% trong năm 2010 và 5% trong năm 2012.
 
Liên kết và thị trường là hai giải pháp mấu chốt
 
GSTS Võ Tòng Xuân, quyền hiệu trưởng trường Đại học Nam Cần Thơ cho rằng đổi mới phương thức sản xuất, nông nghiệp đã có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn sản xuất tự phát, công nghiệp Việt Nam chưa đem lại thu nhập ngân sách đủ lớn, dịch vụ lại chưa đủ sức cạnh tranh. Thiếu tổ chức sản xuất nên mạnh ai nấy lo, mù tịt về thông tin thị trường đã đẩy nông dân sản xuất theo phong trào.


Người trồng lúa vẫn là người có thu nhập thấp so với những nông trại khác. 
Ảnh: Lê Hoàng Yến


GS Xuân đề xuất giải pháp: Tái cơ cấu phải xuất phát từ thị trường, xem thị trường cần gì, xem trọng thị trường trong nước, từ đó tổ chức lại sản xuất. Cần một nhóm đa ngành, đa thành phần liên kết với nhau giúp người nông dân phát triển bền vững hơn. Công nghiệp hóa chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp, sản xuất theo chuỗi giá trị, mỗi loại nông sản phải có 1 quy trình sản xuất ứng dụng hàm lượng chất xám cao hơn, cần chuyển các tổng công ty thành tổ chức có nhiều doanh nhân gỏi ngoại ngữ, có kinh nghiệm thị trường quốc tế, chuyên đi tìm thị trường cho các công ty con. Ngân hàng ưu tiên cho đầu tư các dự án sản xuất theo chuỗi giá trị và công nghiệp hóa, khuyến khích nông dân tham gia đầu tư vào các khu công nghiệp của họ bằng nhiều biện pháp tài chính.
 
Bộ trưởng Phát nhấn mạnh, thời gian tới ĐBSCL cần tập trung giải quyết vấn đề liên kết giữa các tỉnh/thành, nhất là vấn đề phát triển thủy lợi khi vùng đang đối mặt nhiều thách thức của biến đổi khí hậu, ưu tiên cho các mối liên kết nông dân – doanh nghiệp trong sản xuất – tiêu thụ sản phẩm nông sản, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến sâu nâng cao giá trị cho các sản phẩm nông sản, chuyển đổi cơ cấu cây trồng tùy theo lợi thế của từng địa phương, lưu ý tìm hướng cải thiện được nhu nhập, nâng cao đời sống cho người nông dân…
 

Ngọc Bích