Trưa
mùa
hè,
trời
nắng
chang
chang,
gió
im
phăng
phắc.
Trong
nhà,
ngoài
ngõ,
vắng
vẻ,
tĩnh
mịch.
Ở
một
chái
bên,
bà
ôm
cháu
vào
lòng.
Hai
bà
cháu
nằm
trên
cái
võng,
đưa
đi
đưa
lại,
tiếng
kêu
kẽo
cà
kẽo
kẹt,
theo
một
điệu.
Bà
cất
tiếng
hát,
bà
ru:
“Cái
ngủ
mày
ngủ
cho
lâu
Mẹ
mày
đi
cấy
ruộng
sâu
chưa
về”.
Cháu
nghe
êm
tai,
ra
chừng
thiu
thiu
ngủ,
mà
bà
cũng
ra
dáng
lim
dim
hai
con
mắt.
“Ừ,
cái
ngủ
mày
ngủ
cho
say,
Mẹ
mày
vất
vả
chân
tay
tối
ngày”(1)
Đọc
đoạn
văn
xưa
trên
nửa
thế
kỷ,
người
viết
rút
ra
được
hai
bài
học
Giáo
Khoa
Thư
:
Tình
gia
đình,
tình
bà
cháu
của
nguời
Việt
ta.
Ông
bà
trông
nom
cháu
cho
các
con
tần
tảo
kiếm
gạo
nuôi
gia
đình.
Người
Già
Việt
Nam
sao
mà
hy
sinh,
sao
mà
hữu
dụng!
Bài
học
thứ
hai
là
về
sức
khỏe,
về
giấc
ngủ
ban
trưa,
mà
người
viết
muốn
có
ít
lời
ghi
lại...
Ngủ
trưa
vẫn
là
một
thói
quen
của
mọi
sinh
vật
trên
trái
đất
từ
nhiều
ngàn
năm
và
căn
cứ
trên
lẽ
phải
thông
thường
thực
tế
từ
kinh
nghiệm
sống.
Một
chuyên
viên
về
giấc
ngủ,
tiến
sĩ
Gregg
Jacobs,
có
ý
kiến
như
sau:
“Ích
lợi
của
giấc
ngủ
giữa
ngày
đã
được
nhiều
người
để
tâm
nghiên
cứu
và
khoa
học
xác
nhận.
Chúng
ta
hy
vọng
là
vào
một
thời
điểm
nào
đó,
viên
chức
công
tư
sở
có
thể
làm
mươi
phút
ngủ
trưa
thay
vì
mươi
phút
giải
lao”.
Cố
Thủ
Tướng
Anh
Quốc
Winston
Churchill
thú
nhận
có
một
tật
xấu
là
sau
mỗi
bữa
ăn
trưa
ông
phải
ngủ
nửa
tiếng,
nhưng
sau
đó
ông
làm
việc
rất
có
hiệu
quả.
Theo
ông
Thủ
Tướng
ghiền
cigars
:
“Tạo
hóa
không
có
ý
bắt
loài
người
phải
lao
động
từ
tám
giờ
sáng
tới
nửa
đêm
mà
không
có
một
thời
gian
ngắn
thư
giãn.
Dù
chỉ
hai
chục
phút
thôi
cũng
đủ
tái
tạo
tất
cả
sinh
lực
trong
người”.
Khi
còn
bé,
con
trẻ
rất
ham
chơi,
lén
lén
ra
vườn
nghịch
ngợm,
bỏ
ngủ
trưa.
Ông
bà
thường
canh
chừng
bắt
các
cháu
phải
lên
giường
ngủ.
Tai
các
lớp
mẫu
giáo,
trẻ
em
cũng
được
dành
nửa
giờ
sau
khi
ăn
để
nhắm
mắt
ngủ.
Ngay
cả
con
trâu
con
bò,
sau
một
ngày
vất
vả
phụ
người
cầy
bừa
ruộng,
cũng
nằm
dưới
gốc
tre,
lim
dim
cặp
mắt,
để
lấy
sức
kéo
cầy
buổi
chiều
Cái
lệ
ngủ
trưa
được
nhiều
quốc
gia,
nhất
là
ở
vùng
nhiệt
đới,
vẫn
còn
áp
dụng.
Việt
Nam
ta
khi
xưa
thì
từ
các
thầy
thông
thầy
phán
tới
thứ
dân,
lao
động
đều
làm
một
giấc
ngủ
trưa
trong
cả
bốn
mùa
Xuân,
Hạ,
Thu,
Đông.
Chỉ
có
một
số
quốc
gia
kỹ
nghệ
tiến
bộ,
để
tiết
kiệm
thời
giờ,
người
ta
làm
việc
một
lèo
từ
sáng
đến
chiều,
với
nửa
giờ
ăn
trưa,
vài
phút
giải
lao
uống
cà
phê,
hút
thuốc.
Mà
giờ
ăn
trưa
lại
được
dùng
vào
việc
chạy
đi
mua
đồ
bán
sale,
còn
mệt
hơn.
Vì
thế
Tiến
sĩ
Antonia
Will
bình
luận
về
giờ
giấc
làm
việc
này
như
sau:
“Hệ
thống
giờ
giấc
làm
việc
hiện
đại
được
thành
hình
mà
không
để
ý
tới
nhu
cầu
thực
tế
của
cơ
thể.
Người
ta
chỉ
nghĩ
tới
giải
lao
uống
cà
phê
mà
không
nghĩ
tới
thư
giãn
nhắm
mắt;
chỉ
nghĩ
tới
sự
kích
thích
nhân
tạo
chứ
không
đếm
xỉa
tới
sự
phục
hồi
sức
khỏe
tự
nhiên.
Đây
là
một
lỗi
lầm
rất
lớn”.
Gerald
Celente,
Giám
Đốc
một
tổ
chức
nghiên
cứu
sinh
học
ở
Nữu
Ước
cho
rằng
con
người
cần
một
chút
thời
gian
để
nạp
lại
bình
điện
và
hài
hòa
tâm
trí.
Theo
bác
sĩ
Jesse
Hanley
thì
con
người
cần
một
nghỉ
ngơi
sau
buổi
trưa,
vì
vào
thời
điểm
đó
đa
số
đều
cạn
sinh
lực.
Nang
thượng
thận
vào
giữa
trưa
không
còn
sản
xuất
được
đủ
kích
thích
tố
cần
thiết
cho
các
chức
năng
của
cơ
thể.
Nếu
không
nghỉ,
con
người
sẽ
cảm
thấy
lo
lắng,
bồn
chồn,
phải
đi
kiếm
cái
gì
để
kích
thích
như
uống
ly
cà
phê,
chai
nước
ngọt.
Nhưng
chỉ
với
mươi
mười
lăm
phút
ngủ
là
nang
thượng
thận
hoạt
động
lại
bình
thường
ngay.
Tuy
nhiên,
do
thói
quen,
có
người
cảm
thấy
bối
rối,
ngượng
ngùng
khi
nói
ra
là
mình
muốn
ngủ
trưa.
Có
người
lại
sợ
sau
khi
chợp
mắt
tỉnh
dậy
thì
lờ
đờ,
không
làm
việc
được.
Ích
lợi
ngủ
giữa
ngày
Về
sinh
học,
khi
làm
việc
liên
tục
không
có
lúc
nghỉ
thì
cơ
thể
sẽ
tích
tụ
những
mệt
mỏi.
Và
sự
gắng
sức
không
những
làm
tiêu
hao
sinh
lực
mà
còn
tạo
ra
nhiều
hóa
chất
cặn
bã
và
chất
độc
làm
tê
liệt
thần
kinh.
Hậu
quả
này
chỉ
được
giải
trừ
bằng
sự
ngủ.
Kinh
nghiệm
cho
thấy
với
sự
mệt
mỏi
vừa
phải
chỉ
cần
một
thời
gian
ngắn
để
lấy
lại
sức
nhưng
nếu
mệt
mỏi
nhiều
hơn
thì
thời
gian
phục
hồi
phải
gấp
đôi.
Làm
việc
tới
kiệt
sức
cũng
khiến
nang
thượng
thận
suy
nhược
vì
phải
liên
tục
sản
xuất
kích
thích
tố
để
đối
phó.
Bình
thường,
nang
này
hoạt
động
mạnh
vào
buổi
sáng
sớm,
tăng
dần
cho
tới
trưa,
rồi
giảm
dần
cho
tới
mức
thấp
nhất
vào
khoảng
thời
gian
từ
3
tới
5
giờ
chiều.
Một
kiến
trúc
sư
có
tiếng
người
Mỹ,
ông
Buckminster
Fuller,
đã
áp
dụng
phương
thức
cứ
sau
ba
giờ
làm
việc
thì
ngủ
nửa
tiếng,
ngày
cũng
như
đêm.
Ông
ta
cho
biết
là
trong
người
rất
tỉnh
táo,
hiệu
năng
làm
việc
tăng
rất
cao
và
sau
mấy
tháng,
đi
khám
sức
khỏe
thấy
kết
quả
mọi
thứ
đều
tốt.
Theo
kinh
nghiệm
của
nhiều
người,
ngủ
trưa
khiến
họ
trở
nên
tinh
nhanh,
linh
lợi
hơn
và
có
thể
giải
quyết
được
nhiều
việc
tế
nhị,
rắc
rối.
William
Anthony,
tác
giả
sách
Nghệ
Thuật
Ngủ
Trưa
Tại
Sở
The
Art
of
Napping
at
Work,
cho
hay
một
chút
ngủ
nghỉ
nơi
làm
việc
là
phương
thức
rẻ
tiền
và
tự
nhiên
nhất
để
tăng
sản
xuất
của
nhân
viên.
Tác
giả
Charles
P.
Kelly,
một
chuyên
gia
nổi
tiếng
về
sự
ngủ,
kể
lại
kinh
nghiệm
cá
nhân
về
vấn
đề
này.
Khi
còn
học
Đai
học,
ông
ta
phải
đi
làm
thêm,
bán
hàng
qua
điện
thoại.
Một
hôm
ông
ta
mệt
quá,
nằm
ngủ
thiếp
đi
nửa
giờ
đông
hồ.
Khi
tỉnh
dậy,
ông
ta
cứ
lo
là
không
đủ
thì
giờ
để
rao
bán
cho
đủ
số
khách
hàng
đúng
như
tiêu
chuẩn.
Nhưng
kết
quả
ngược
lại:
không
những
đủ
mà
còn
vượt
quá
chỉ
tiêu
vì
buổi
chiều
hôm
đó
ông
ta
thấy
trong
người
sảng
khoái,
nói
năng
lưu
loát,
thuyết
phục
hơn
những
ngày
trước.
Từ
đó,
ông
ta
tiếp
tục
ngủ
nửa
giờ
sau
mỗi
bữa
ăn
trưa
để
có
thể
làm
việc
trễ
hơn
vào
buổi
tối.
Trong
lịch
sử,
có
nhiều
dẫn
chứng
về
ích
lợi
ngủ
giữa
ngày.
Nhà
phát
minh
Thomas
Edison
thường
được
coi
là
ngủ
rất
ít,
không
tới
tám
giờ
một
ngày.
Nhưng
ông
ta
cho
hay
là
trong
khi
làm
việc,
ông
ta
ngủ
khi
nào
thấy
trong
người
mệt
mỏi,
kém
tập
trung.
Không
bao
giờ
ông
ta
làm
việc
quá
bốn
giờ
giữa
hai
thời
gian
ngắn
ngủ
và
nghỉ.
Cựu
Tổng
Thống
Mỹ
Harry
Truman
đặt
lệ
là
ngủ
một
giờ
sau
bữa
ăn
trưa;
Tổng
Thống
Teddy
Roosevelt
đều
ngủ
trưa
trong
thời
gian
đi
vận
động
tranh
cử.
Theo
thống
kê
của
các
hãng
bảo
hiểm
và
cơ
quan
công
lộ
Hoa
Kỳ
thì
một
số
đáng
kể
tai
nạn
xe
hơi
xẩy
ra
vì
người
lái
quá
cố
gắng,
lái
xe
liên
tục
không
nghỉ
trong
nhiều
giờ.
Trong
khi
đó
thì
nhiều
người
thấy
rằng
sau
vài
giờ
lái
xe,
chỉ
tạt
vào
lề
đường,
nhắm
mắt
mươi
phút
là
tỉnh
táo,
hơn
là
uống
một
ly
cà
phê
đặc.
Trong
một
cuộc
điều
tra
về
vấn
đề
ngủ
của
các
phi
công,
do
cơ
quan
Không
Gian
Hoa
Kỳ
thực
hiện,
thì
các
phi
công
đều
nhận
là
họ
có
ngủ
giữa
ngày,
một
điều
cấm
kỵ
khi
bay.
Phi
hành
đoàn
thường
vượt
qua
nhiều
múi
giờ,
nên
giấc
ngủ
bị
rối
loạn,
đôi
khi
họ
chỉ
ngủ
dưới
sáu
tiếng
một
ngày.
Kết
quả
nghiên
cứu
cho
hay
nhiều
phi
công
ngủ
ngày
nhưng
họ
không
ghi
vào
phiếu
lộ
trình.
Những
người
làm
việc
ca
đêm
thường
có
nhiều
khó
khăn
trong
việc
tiêu
hóa
thức
ăn.
Họ
ăn
vào
giờ
khác
với
nhịp
sinh
học
bình
thường
nên
dịch
vị
bao
tử
tiết
ra
không
đúng
lúc
cho
sự
tiêu
hóa.
Ngoài
ra
khi
đã
có
một
số
bệnh
như
kinh
phong,
tiểu
đường,
thì
làm
ca
đêm
cũng
khiến
bệnh
trầm
trọng
hơn.
Cho
nên
để
tránh
những
trở
ngại
đó,
đã
có
đề
nghị
cho
phép
người
làm
ca
đêm
ngủ
một
lúc
trong
khi
làm
việc
hoặc
trước
ca.
Sự
ngủ
này
giúp
họ
tỉnh
táo
hơn
để
làm
việc
suốt
đêm.
Trong
lịch
sử
y
khoa
Hoa
Kỳ,
đã
có
nhiều
vụ
làm
việc
không
nghỉ
rồi
xẩy
ra
tai
nạn
nghề
nghiệp.
Một
bác
sĩ
chuyên
về
tê
mê
bị
đưa
ra
tòa
vì
ngủ
trong
khi
đánh
thuốc
mê
cho
một
bệnh
nhân
để
giải
phẫu.
Nhân
chứng
nói
là
trong
thời
gian
giải
phẫu
gia
làm
việc,
ông
bác
sĩ
tê
mê
phải
theo
dõi
tình
trạng
người
bệnh.
Nhưng
ông
ta
đã
chợp
mắt
ngủ
ngồi
mất
mấy
phút,
đúng
vào
lúc
huyết
áp
người
bệnh
xuống
thấp,
ông
ta
không
biết
để
đối
phó,
nên
bệnh
nhân
thiệt
mạng.
Ra
tòa,
ông
ta
khai
là
vì
quá
mệt
sau
mấy
ca
mổ
liên
tục
trong
ngày.
Trẻ
sơ
sinh
có
một
thời
biểu
ngủ
chưa
ổn
định
rất
cần
giấc
ngủ
giữa
ngày
để
tăng
trưởng.
Ở
các
em,
nhịp
sinh
học
circadian
ngày
làm,
đêm
ngủ
chưa
được
thiết
lập.
Mới
sanh,
bé
ngủ
vài
tiếng
rồi
thức
dậy
chơi
độ
hơn
một
tiếng
rồi
lại
ngủ.
Thời
gian
từ
2
đến
8
tuần
lễ,
bé
thay
đổi
nhịp
ngủ/thức
mỗi
4
giờ.
Từ
3
tháng
tới
1
tuổi,
bé
bắt
đầu
ngủ
đêm
nhiều
hơn,
khoảng
6
đến
8
giờ
và
ngủ
ngày
ít
đi
vào
mỗi
sáng
và
chiều.
Sau
một
thời
gian,
trẻ
thơ
chỉ
giữ
giấc
ngủ
ban
ngày
vào
sau
trưa
cho
tới
khi
lên
3
hoặc
4
tuổi.
Giờ
ngủ
và
vị
thế
ngủ
Tùy
theo
từng
người
nhưng
đa
số
đều
cho
rằng
giấc
ngủ
khoảng
giữa
trưa
là
tốt
hơn
cả.
Theo
kết
quả
nghiên
cứu
của
bác
sĩ
Nathaniel
Kleitman
thì
với
một
giấc
ngủ
ban
đêm,
khả
năng
lao
động
của
con
người
tăng
dần
từ
lúc
ngủ
dậy,
tới
một
cao
điểm
trong
ngày
rồi
xuống
dần,
thấp
nhất
vào
lúc
đêm.
Bây
giờ
nếu
ta
ngủ
ngắn
hạn
vào
buổi
trưa,
thì
sẽ
có
hai
cao
điểm
của
khả
năng
lao
động
thay
vì
một
cao
điểm.
Nhiều
người
chớm
thấy
mệt,
kém
tập
trung,
thấy
không
còn
sinh
lực
là
nghỉ
ngay
hoặc
đi
kiếm
ly
cà
phê,
uống
chai
nước
ngọt
để
lấy
sinh
lực.
Vị
thế
để
nghỉ
trưa
cũng
quan
trọng.
Có
người
ngồi
ngay
thẳng
trên
ghế
làm
việc,
có
người
ngồi
xếp
bằng
dưới
đất,
cũng
có
người
nằm
gác
chân
lên
bàn,
tháo
bỏ
giầy
cho
thư
giãn,
rồi
nhắm
mắt
ngủ.
Sửa
soạn
cho
phút
ngủ
trưa
Ngủ
trưa
đúng
cách
cần
sắp
xếp
cho
chu
đáo
và
một
vài
quy
luật:
Kiếm
chỗ
vắng,
yên
tịnh,
thoải
mái
để
chợp
mắt.
Tắt
đèn,
bỏ
điện
thoại.
Có
miếng
vải
đen
che
mắt
tránh
ánh
sáng
càng
tốt.
Đặt
đồng
hồ
báo
thức
10
phút.
Ngủ
nhiều
quá
đâm
ra
ngây
ngất
lờ
đờ
vì
rơi
vào
tình
trạng
ngủ
say,
khó
thức
dậy.
Nhắm
mắt,
thư
giãn,
để
lắng
tâm
hồn.
Chú
tâm
vào
nhịp
thở,
theo
dõi
không
khí
đi
vào
mũi,
cuống
họng,
phổi.
Thở
hơi
to
để
có
thể
nghe
hơi
thở
và
tập
trung
vào
đó.
Nhiều
người
cho
rằng
chỉ
nằm
yên
lặng
nhắm
mắt
cũng
có
công
hiệu
phục
hồi
sinh
lực
như
ngủ
nhưng
khác
nhau
về
diễn
biến.
Khi
ngủ
thì
con
ngươi
thu
nhỏ,
và
ngủ
càng
say
con
ngươi
càng
nhỏ.
Còn
khi
nhắm
mắt
nghỉ
thì
con
ngươi
vẫn
nở
rộng.
Khi
ngủ
trưa,
nhiều
người
tự
nhiên
thức
dậy
mà
không
cần
báo
thức,
vì
họ
ngủ
lâu
mau
tùy
theo
nhu
cầu
giải
tỏa
mệt
mỏi
của
cơ
thể.
Do
đó
sự
mệt
mỏi
hết
rất
mau,
tránh
được
sự
tích
tụ
mệt
mỏi.
Và
công
năng
lao
động
cao
hơn.
Không
tin,
quý
vị
hãy
thử
mà
coi.
Nhưng
nhớ
đóng
cửa,
kẻo
ông
bà
chủ
bắt
gặp,
đang
nhất
nghiệp
trở
thành
thất
nghiệp
thì
gặp
rắc
rối
với
người
bạn
đường.