Mạnh tay với thương lái nước ngoài thu gom trái phép nguyên liệu xuất khẩu

Thời gian qua, việc thương lái nước ngoài vào thu mua bừa bãi nông sản, thủy sản không chỉ gây đói nguyên liệu trong nước mà còn lũng đoạn thị trường, đẩy giá hàng hóa lên cao gấp nhiều lần so với giá trị thực.

Các cơ quan quản lý đang soạn thảo, ban hành nhiều quy định nhằm ngăn chặn tình trạng thương nhân và DN có vốn đầu tư nước ngoài trực tiếp thu gom trái phép nguyên liệu sản xuất XK trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản.


Tiềm ẩn nhiều nguy cơ


Theo báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long, nông dân trồng khoai lang ở tỉnh Vĩnh Long đang phải chịu điêu đứng vì thương lái Trung Quốc. Nguyên nhân là do nhiều năm qua, thương lái Trung Quốc nhảy vào thu mua khoai lang, đẩy giá lên rất cao, khiến hàng chục nghìn hộ nông dân chuyển đất trồng lúa, hoa màu, cây ăn trái sang chuyên canh khoai lang.


Diện tích trồng khoai lang của tỉnh chỉ trong một thời gian ngắn đã tăng vọt lên hơn 6.000ha. Nhưng từ 1 năm trở lại đây, thương lái Trung Quốc đột ngột giảm mua khiến giá khoai lang rớt mạnh, từ 1 triệu đồng/tạ xuống chỉ còn 150.000 - 200.000 đồng/tạ khiến nông dân thua lỗ lớn.


Ông Trương Đình Hòe - Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, thời gian gần đây cũng có hiện tượng các thương nhân Trung Quốc đến tận nơi ao nuôi thu mua tôm của nông dân miền Tây. Tuy nhiên, có vấn đề khá bất thường là họ chỉ mua tôm xấu, không đủ tiêu chuẩn XK với số lượng lớn. Ông Hòe cho rằng, việc này có thể gây ra nguy cơ người nông sản chuyển sang thu hoạch tôm chất lượng thấp, khiến cho các nhà máy chế biến XK “đói” nguyên liệu và làm xấu hình ảnh con tôm Việt Nam trên thị trường thế giới.


“Thời gian qua, việc thương lái nước ngoài vào thu mua bừa bãi nông sản, thủy sản không chỉ gây đói nguyên liệu trong nước mà còn lũng đoạn thị trường, đẩy giá hàng hóa lên cao gấp nhiều lần so với giá trị thực. Chưa kể những thương vụ mua bán gây thiệt hại kinh tế, khi nông dân đua nhau nuôi trồng một cách tràn lan thì họ đột ngột giảm giá, hoặc dừng mua khiến nhiều nông dân phải ngậm đắng nuốt cay”, ông Đàm Ngọc Năm - Phó Cục trưởng Cục Chế biến thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối (Bộ NN & PTNT) cho biết.


Mức phạt cao nhất 200 triệu đồng


Theo ông Đàm Ngọc Năm, để ngăn chặn nguy cơ thương lái nước ngoài thao túng thị trường nguyên liệu thủy sản XK, hiện Bộ này đang lấy ý kiến Dự thảo Nghị định về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thủy sản.


Theo đó, tổ chức có hành vi liên kết, hợp tác trái phép với tổ chức, cá nhân nước ngoài để thu gom thủy sản tại Việt Nam sẽ bị phạt đến 100 triệu đồng, cá nhân vi phạm bị phạt đến 50 triệu đồng. Mức phạt cao nhất nêu trong Dự thảo lên tới 200 triệu đồng. Quy định còn cho phép tịch thu tang vật vi phạm như tàu thuyền, xe vận chuyển, thu gom thủy sản và tước quyền sử dụng giấy phép kinh doanh của cá nhân, tổ chức vi phạm khi “bắt tay” với thương lái nước ngoài tranh mua, vơ vét thủy sản từ 6 - 12 tháng.


Dự thảo cũng đưa ra quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với các trường hợp liên kết đánh bắt, nuôi trồng thủy sản trái phép và các vi phạm của tàu cá nước ngoài hoạt động trong vùng biển Việt Nam. Theo đó, sẽ phạt tiền từ 50-100 triệu đồng đối với trường hợp tàu cá nước ngoài hoạt động trái phép tại vùng biển Việt Nam hoặc tàu cá được phép hoạt động nhưng giấy phép đã hết hạn từ 30 ngày trở lên, hoạt động sai vùng cho phép; tịch thu tàu cá, trục xuất thuyền viên nước ngoài rời khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Bên cạnh đó, trong thời gian tới, Bộ NN & PTNT sẽ có thêm Dự thảo Nghị định quy định xử phạt những vi phạm có liên quan tới việc tiếp tay thương lái nước ngoài thu gom trái phép các mặt hàng nông sản nội địa. Nghị định ra đời sẽ góp phần hạn chế việc thương lái trong nước tiếp tay cho thương lái nước ngoài thao túng thị trường.


Ông Trần Tuấn Anh - Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, Bộ vừa ban hành Thông tư 08/2013/TT-BCT (có hiệu lực từ ngày 7-6-2013) quy định chi tiết về hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa của DN có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.


Tại Khoản 4, Điều 3 Thông tư 08/2013/TT-BCT quy định: “DN có vốn đầu tư nước ngoài đã được cấp phép quyền XK chỉ được trực tiếp mua hàng hóa của thương nhân Việt Nam có đăng ký kinh doanh hoặc có quyền NK, quyền phân phối hàng hóa đó để XK; không được tổ chức mạng lưới mua gom hàng hóa tại Việt Nam để XK, bao gồm việc mở địa điểm để mua gom hàng hóa XK, trừ trường hợp pháp luật Việt Nam hoặc điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác”.