Kể
từ
sau
cuộc
khủng
hoảng
tài
chính
toàn
cầu
2008,
các
phản
ứng
chống
toàn
cầu
hóa,
tự
do
hóa
hàng
hóa,
dịch
vụ,
vốn,
lao
động
và
công
nghệ
ngày
càng
dữ
dội
hơn.
Những
rào
cản
kinh
tế
Chủ
nghĩa
dân
tộc
kiểu
mới
này
dựa
trên
các
công
cụ
kinh
tế
khác
nhau:
rào
cản
thương
mại,
bảo
hộ
tài
sản,
phản
ứng
đối
với
đầu
tư
trực
tiếp
nước
ngoài,
chính
sách
ưu
tiên
lao
động
và
các
công
ty
trong
nước,
các
biện
pháp
chống
nhập
cư,
chủ
nghĩa
tư
bản
nhà
nước
và
chủ
nghĩa
tài
nguyên
dân
tộc.
Trong
lĩnh
vực
chính
trị
gồm:
chủ
nghĩa
dân
túy,
chống
toàn
cầu
hóa,
chống
nhập
cư
và
trong
một
số
trường
hợp
là
phân
biệt
chủng
tộc
và
bài
Do
Thái
đang
gia
tăng.
Các
lực
lượng
này
không
ưa
các
tổ
chức
quản
trị
siêu
quốc
gia
lấy
các
chữ
cái
làm
tên
viết
tắt
như:
EU,
LHQ,
WTO
và
IMF
vốn
chủ
trương
toàn
cầu
hóa.
Thậm
chí
cả
lĩnh
vực
internet,
hình
ảnh
thu
nhỏ
của
toàn
cầu
hóa
trong
hai
thập
kỷ
qua
cũng
có
nguy
cơ
bị
các
nước
quyền
lực
như
Trung
Quốc,
Iran,
Thổ
Nhĩ
Kỳ
và
Nga
tìm
cách
hạn
chế
truy
cập
và
biểu
đạt
tự
do.
Nguyên
nhân
chính
của
xu
hướng
này
khá
rõ
ràng.
Phục
hồi
kinh
tế
yếu
ớt
đã
mở
cửa
cho
chủ
nghĩa
dân
túy,
thúc
đẩy
chính
sách
bảo
hộ,
đổ
lỗi
cho
thương
mại
nước
ngoài
và
lao
động
nước
ngoài
gây
ra
tình
trạng
bất
ổn
kéo
dài.
Thêm
vào
đó
là
sự
gia
tăng
bất
bình
đẳng
trong
thu
nhập
và
sự
giàu
có
tại
hầu
hết
các
nước,
khiến
cho
cách
nhìn
nhận
méo
mó
phổ
biến
rằng,
những
lợi
ích
kinh
tế
chỉ
phục
vụ
cho
giới
tinh
hoa.
Ngày
nay,
cả
hai
nền
kinh
tế
tiên
tiến
như
Mỹ
-
nơi
mà
các
nhà
lãnh
đạo
được
hậu
thuẫn
mạnh
mẽ
bởi
các
tập
đoàn
hùng
mạnh,
hay
thị
trường
mới
nổi
-
nơi
những
người
nắm
quyền
chính
trị
thường
chiếm
ưu
thế
trong
nền
kinh
tế
và
hệ
thống
chính
trị
dường
như
cũng
xuất
hiện
hiện
tượng
này.
Đối
với
nhiều
người,
ngược
lại,
đó
là
sự
trì
trệ
thời
gian
dài,
sự
phiền
muộn
về
thất
nghiệp
và
lương
phập
phù.
Chính
sự
mất
an
toàn
kinh
tế
trong
lĩnh
vực
việc
làm
đã
gây
ảnh
hưởng
nặng
nề
đối
với
tầng
lớp
trung
lưu
ở
châu
Âu
và
khu
vực
đồng
tiền
chung
châu
Âu
(eurozone),
khiến
cho
đảng
cánh
tả
cổ
vũ
chủ
nghĩa
dân
túy
đã
giành
được
nhiều
thắng
lợi
trong
cuộc
bầu
cử
Nghị
viện
châu
Âu
tháng
trước.
Một
xu
hướng
tương
tự
đang
hình
thành
giống
như
những
năm
1930,
khi
cuộc
Đại
khủng
hoảng
xảy
ra
đã
dẫn
đến
các
chính
phủ
độc
tài
ở
Italy,
Đức
và
Tây
Ban
Nha.
Nếu
thu
nhập
và
tăng
trưởng
việc
làm
không
sớm
tăng
trở
lại,
phe
chủ
nghĩa
dân
túy
với
tư
tưởng
trì
hoãn
quá
trình
hội
nhập
kinh
tế
và
chính
trị
châu
Âu
có
thể
tiến
gần
hơn
sức
mạnh
ở
cấp
quốc
gia
tại
khu
vực
châu
Âu.
Tệ
hơn
nữa,
khu
vực
châu
Âu
lại
có
thể
có
nguy
cơ:
một
số
quốc
gia
(Vương
quốc
Anh)
có
thể
thoát
khỏi
EU;
những
nước
khác
(Tây
Ban
Nha
và
Bỉ)
cũng
có
thể
chia
tay
eurozone.
Ngay
cả
ở
Mỹ,
có
thể
nhận
thấy
sự
gia
tăng
ảnh
hưởng
của
đảng
cánh
hữu
cực
đoan
trong
Đảng
dân
chủ
cầm
quyền
và
đảng
Trà
Xanh
khi
sự
mất
an
ninh
về
kinh
tế
tăng
lên
bởi
nạn
nhập
cư
và
thương
mại
toàn
cầu.
Đặc
trưng
của
các
nhóm
này
là
đề
cao
chủ
nghĩa
dân
tộc,
chống
nhập
cư,
có
khuynh
hướng
bảo
hộ
thương
mại
và
cô
lập
về
địa
chính
trị.
Những
ví
dụ
có
thể
được
nhìn
thấy
ở
Nga
và
nhiều
nơi
khác
của
Đông
Âu
và
Trung
Á,
nơi
mà
sự
sụp
đổ
của
Bức
tường
Berlin
đã
không
mở
ra
nền
dân
chủ,
tự
do
hóa
kinh
tế
và
tăng
trưởng
sản
lượng
nhanh
chóng.
Thay
vào
đó,
chế
độ
dân
tộc
chủ
nghĩa
và
độc
tài
đã
nắm
quyền
lực
trong
hầu
hết
một
phần
tư
thế
kỷ
qua,
theo
đuổi
mô
hình
tăng
trưởng
nhà
nước
tư
bản
chủ
nghĩa
đảm
bảo
hiệu
suất
kinh
tế
ở
mức
bình
thường.
Sự
hồi
sinh
của
chủ
nghĩa
dân
tộc
Ở
châu
Á,
chủ
nghĩa
dân
tộc
đang
hồi
sinh.
Các
nhà
lãnh
đạo
mới
ở
Trung
Quốc,
Nhật
Bản,
Hàn
Quốc,
Ấn
Độ
là
những
người
theo
đuổi
chủ
nghĩa
dân
tộc
chính
trị
trong
khu
vực
nơi
mà
các
tranh
chấp
lãnh
thổ
tồn
tại
dai
dẳng
bấy
lâu
nay.
Các
nhà
lãnh
đạo
khác
tại
Thái
Lan,
Malaysia
và
Indonesia,
những
người
đang
di
chuyển
theo
hướng
dân
tộc
chủ
nghĩa
tương
tự
-
phải
giải
quyết
những
thách
thức
về
cơ
cấu
cải
cách
lớn
nếu
họ
muốn
hồi
phục
lại
tăng
trưởng
kinh
tế
và
trong
trường
hợp
thị
trường
mới
nổi,
cần
phải
tránh
bẫy
thu
nhập
trung
bình.
Thất
bại
kinh
tế
có
thể
khiến
chủ
nghĩa
dân
tộc
trỗi
dậy,
làm
tăng
tư
tưởng
bài
ngoại,
thậm
chí
dẫn
đến
xung
đột
quân
sự.
Trong
khi
đó,
Trung
Đông
vẫn
là
một
khu
vực
sa
lầy
trong
tình
trạng
lạc
hậu.
Mùa
xuân
Ả
Rập
khiến
tăng
trưởng
chậm,
thanh
niên
thất
nghiệp
cao
dẫn
đến
sự
tuyệt
vọng
kinh
tế
trên
diện
rộng.
Điều
này
cũng
khiến
cho
chế
độ
độc
tài
và
sự
hỗn
loạn
chính
trị
tại
Ai
Cập
và
Libya
ngự
trị.
Ở
Syria
và
Yemen
đang
xảy
ra
cuộc
nội
chiến;
Lebanon
và
Iraq
có
thể
phải
đối
mặt
với
số
phận
tương
tự;
Iran
đang
trong
tình
cảnh
không
ổn
định
và
nguy
hiểm;
Afghanistan
và
Pakistan
ngày
càng
trông
giống
như
các
quốc
gia
thất
bại.
Trong
tất
cả
các
trường
hợp,
kinh
tế
thất
bại
và
thiếu
hy
vọng
cho
người
nghèo
và
người
trẻ
tuổi
đang
thúc
đẩy
chủ
nghĩa
chính
trị
và
tôn
giáo
cực
đoan,
sự
oán
giận
của
phương
Tây
và
trong
một
số
trường
hợp
là
chủ
nghĩa
khủng
bố.
Trong
những
năm
1930,
thất
bại
trong
việc
ngăn
chặn
chế
độ
độc
tài
ở
châu
Âu
và
châu
Á
đã
dẫn
đến
chiến
tranh
thế
giới
II.
Thời
gian
này,
cuộc
Đại
khủng
hoảng
đã
gây
ra
thiệt
hại
đối
với
các
nền
kinh
tế
phát
triển
cũng
như
tạo
ra
những
thách
thức
đối
với
sự
tăng
trưởng
của
các
thị
trường
mới
nổi.
Đây
là
điều
kiện
lý
tưởng
cho
chủ
nghĩa
dân
tộc
bén
rễ
và
phát
triển.
Do
vậy,
ngày
nay
chúng
ta
nên
xem
xét
các
phản
ứng
dữ
dội
chống
lại
thương
mại
và
toàn
cầu
hóa
từ
những
kinh
nghiệm
trong
quá
khứ
để
dự
đoán
được
những
gì
sẽ
đến
tiếp
theo.
Theo Vũ
Tuấn
Thời
báo
Ngân
hàng