5 lí‎ do khiến các công ty thất bại trong cải tiến mô hình kinh doanh

Cải tiến mô hình kinh doanh là một yêu cầu chiến lược mới và cho đến nay điều này ngày càng được nhận thức phổ biến. Tuy nhiên, các công ty thất bại thường xuyên trong việc tự cải tiến do mải bận tâm đến việc vận hành các mô hình kinh doanh hiện tại của công ty và không còn thời gian, sự chú ‎ý hay đủ nguồn lực để thiết kế và thử nghiệm những mô hình mới.

Ngay cả khi có đầu tư vào cải tiến, những nỗ lực này cũng chú trọng nhiều vào những sản phẩm và dịch vụ mới được cung cấp thông qua những mô hình kinh doanh hiện nay và vào việc làm cho mô hình hiện tại vận hành hiệu quả hơn. Tất nhiên đây là điều quan trọng cần làm nhưng vẫn chưa đủ trong thể kỉ 21 được nối kết cao độ, khi mà các mô hình kinh doanh không tồn tại lâu như trước kia và những người lãnh đạo ngày càng phải đối đầu với những rủi ro trì trệ.

Từng biết có nhiều công ty nhận ra sự bức thiết cần thay đổi nhưng vì một lý do nào đó vẫn sa lầy trong những đường mòn cũ kỹ, tác giả đã đúc kết và ghi lại một vài kinh nghiệm từ các công ty đó. Và đây là năm nguyên nhân quan trọng khiến các công ty thất bại trong việc cải tiến mô hình kinh doanh:

1. Các CEO không thực sự muốn một mô hình kinh doanh mới

Ly do hiển nhiên nhất khiến các công ty thất bại trong việc cải tiến mô hình kinh doanh là bởi vi các CEO và đội ngũ lãnh đạo cao cấp của họ không muốn khám phá những mô hình kinh doanh mới. Họ hài lòng với mô hình hiện tại và muốn tất cả mọi người trong tổ chức phải tập trung vào việc làm thế nào để cải thiện hiệu năng. Dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy một công ty và những người lãnh đạo công ty không hứng thú với việc cải tiến mô hình kinh doanh là khi thảo luận về những mô hình kinh doanh mới nổi và công nghệ đột phá, chúng lại chỉ được coi như là một thách thức cạnh tranh.

2. Sản phẩm là thượng đế. Không có gì khác đáng để bận tâm

Ranh giới giữa sản phẩm và dịch vụ đang mờ dần. Những mô hình kinh doanh quá chú trọng vào sản phẩm dễ bị ảnh hưởng trước sự công kích bởi những mô hình phối hợp cả sản phẩm và dịch vụ để thay đổi một cách sâu sắc ‎giải pháp giá trị (value proposition). Hãy nghĩ đến iPod. Apple đã không đưa chiếc máy nghe nhạc mp3 đầu tiên vào thị trường. Apple chỉ thay đổi cách thức thưởng thức âm nhạc bằng cách đem lại một ‎giải pháp giá trị mà gộp chung sản phẩm (iPod) và dịch vụ (iTunes). Lối suy nghĩ thời đại công nghiệp và các mã ngành NAICS củng cố lề lối mô tả một mô hình kinh doanh chuyên biệt theo sản phẩm hay là dịch vụ, nhưng đây là một sự lựa chọn sai lầm làm hạn chế việc cải tiến mô hình kinh doanh. Đôi lúc, việc kế thừa sản phẩm đáng tự hào có thể gây cản đường.

3. Không xem xét việc thay thế

Trong một phần suy nghĩ của nhà quản lí hàng ở hầu hết các tổ chức là: “Điều cuối cùng chúng ta muốn làm là mạo hiểm với công cuộc kinh doanh hiện tại. Đã đủ khó khăn khi đang phải chiến đấu với các đối thủ cạnh tranh để giành giật thị phần thì tại sao chúng ta lại phải cạnh tranh với chính bản thân chúng ta?" Những cảm nghĩ này có xu hướng sẽ được nói ra khi những ý tưởng về mô hình kinh doanh mới đe dọa nuốt gọn hoạt động kinh doanh hiện tại. Khi các nhà quản lí xem xét những cơ hội mới, họ nhìn chúng qua lăng kính của mô hình kinh doanh hiện tại và xem các cơ hội đó sẽ cạnh tranh với cách thức hiện tại mà tổ chức đã tạo ra, mang đến và nắm bắt giá trị. Các tổ chức thất bại trong việc cải tiến mô hình kinh doanh vì họ mù quáng chối bỏ việc thay thế này ngay cả khi một mô hình kinh doanh mới có thể có những tiềm năng lớn.

4. Những rào cản ROI quá ngặt nghèo đối với những mô hình non trẻ

Không có một cách thức nào ngăn cản việc cải tiến mô hình kinh doanh dễ dàng hơn việc thẩm định những mô hình mới bằng việc sử dụng cùng một hệ thống chuẩn tài chính và kinh tế như các dự án để cải thiện hiệu năng của các mô hình kinh doanh hiện tại. Hệ thống chuẩn tài chính được dùng để thẩm định những dự án thay thế nhằm cải thiện mô hình kinh doanh hiện tại phản ánh cấu trúc chi phí và lợi nhuận cần thiết để duy trì và phát triển trong bối cảnh của mô hình kinh doanh hiện tại. Nhiều mô hình kinh doanh mới có thể có những yếu tố tài chính rất khác biệt và cần được thẩm định trong bối cảnh đó. Hầu hết các mô hình kinh doanh mới sẽ bị loại bỏ nếu được xem xét dưới góc độ những yếu tố tài chính và bị giới hạn bởi các yêu cầu ROI (Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư) của mô hình hiện tại. Các tổ chức thất bại trong cải tiến mô hình kinh doanh vì họ áp dụng lăng kính tài chính sai trong việc thẩm định độ hấp dẫn và tính khả thi của những mô hình kinh doanh mới.

5. Không tôn trọng những người chống đối

Nhiều tổ chức thất bại trong việc cải tiến mô hình kinh doanh vì họ luôn sa thải những người phản đối. Hoặc nếu không sa thải, họ sẽ kìm hãm những người này cho đến khi phải rời công ty. Những nhà cải tiến mô hình kinh doanh thường chống lại những lề thói của tổ chức. Họ thấy được toàn thể những cách thức mới để tạo dựng, chuyển giao và nắm bắt giá trị. Nếu những người được giao nhiệm vụ gìn giữ và phát triển những mô hình kinh doanh ngày hôm nay được cho phép phản đối những người có tầm nhìn và thấu hiểu để giúp thiết kế mô hình mới, những nỗ lực cải tiến mô hình kinh doanh sẽ thất bại. Các tổ chức cần học hỏi để hoanh nghênh và hỗ trợ con người trong tổ chức, những người mong muốn thách thức hiện trạng và mang đến những triển vọng hoàn toàn khác biệt về việc chuyển giao giá trị, sẵn sàng gánh chịu những rủi ro thử nghiệm để khám phá những mô hình mới.

Việc cải tiến mô hình kinh doanh là một nhu cầu mới cho tất cả các doanh nghiệp muốn tồn tại phải lẽ trong thế giới đang thay đổi từng ngày..