Phó
ban
Quản
lý
cảng
cá
Vĩnh
Lương
Nguyễn
Thanh
Hậu
cho
hay:
Từ
đầu
năm
đến
nay
sản
lượng
cá
về
cảng
xấp
xỉ
6.000
tấn,
nhóm
thương
lái
Trung
Quốc
thu
mua
khoảng
70%.
Đám
đông
phụ
nữ
chuyên
nghề
rẩu
cá
bên
chân
cầu
cảng
Vĩnh
Lương
-
Nha
Trang
toét
miệng
cười
đón
A
Ty,
A
Chân,
A
Cường...
đến
tận
thuyền,
rồi
tất
bật
cân
đong,
ghi
chép...
Thì
ra,
nhữngthương
lái
đến
từ
phương
Bắc
ấy
thường
trực
ở
Nha
Trang
đã
nhiều
năm
và
cũng
đã
kết
nối
“đường
dây”
thu
gom
hải
sản
với
nhiều
bến
cá
dọc
theo
bờ
biển
từ
Phú
Yên
đến
Bình
Thuận.
Giữa
mùa
biển
động
vậy
mà
ngày
nào
nhóm
thương
lái
Trung
Quốc
cũng
gom
đủ
1
container
(hơn
30
tấn)
cá
tươi
chở
sang
bên
kia
biên
giới.
Quan
sát
suốt
buổi
chợ
mới
thấy
họ
làm
chủ
thị
trường
từ
khâu
chọn
hàng,
“cho
giá”
đến
thuê
nhân
công
khuân
vác,
sơ
chế,
tổ
chức
bảo
quản
và
vận
chuyển...
Lắng
nghe
cách
họ
chọn
hàng
cũng
lạ
-
chỉ
mua
cá
dã
cào,
nhiều
mà
rẻ!
Chẳng
hiểu
tại
sao
cơ
quan
quản
lý
thị
trường
địa
phương
thả
cửa
cho
người
nước
ngoài
ồ
ạt
thu
mua
hải
sản
và
tại
sao
ngành
thuỷ
sản
buông
xuôi,
để
ngư
dân
đua
nhau
sắm
lưới
dã
cào
vét
trơ
đáy
biển?
“Nhiều
mua
hết,
ít
không
mua!”
Len
lỏi
sau
cánh
rẩu
cá
đang
nôn
nao,
hấp
tấp
chờ
đôi
thuyền
dã
cào
cập
sát
bờ,
tôi
có
cảm
giác
cầu
cảng
tựa
như
con
tàu
nhỏ
kéo
xóm
chài
đông
đúc
nhô
ra
biển.
Nép
mình
phía
bắc
vịnh
Nha
Trang,
làng
cá
Vĩnh
Lương
giống
hệt
tấm
lưới
xộc
xệch
giăng
đầu
bờ,
chờ
đàn
cá
đói
mồi
bơi
lạc.
Tất
thảy
ngư
dân
thứ
thiệt
đã
mấy
đời
gắn
bó
với
nơi
này
cũng
chẳng
hiểu
vì
sao
đến
bây
giờ
Vĩnh
Lương
vẫn
nghèo.
“Cha
truyền,
con
nối”
ra
biển
đánh
cá,
trong
lúc
những
người
anh
em
ở
Vĩnh
Thọ,
Xương
Huân,
Vĩnh
Nguyên,
Vĩnh
Trường...
đua
nhau
đóng
mới
tàu
thuyền
công
suất
lớn,
mua
sắm
phương
tiện
hiện
đại
để
“xa
khơi”,
ngư
dân
Vĩnh
Lương
vẫn
cứ
nhọc
nhằn
góp
nhặt
từng
đồng,
chỉ
mong
có
được
chiếc
thuyền
nhỏ
mưu
sinh
quanh
bờ.
Ông
Nguyễn
Thanh
-
suốt
một
đời
làm
thuê
trên
biển
-
kể:
“Phần
lớn
thuyền
nghề
ở
Vĩnh
Lương
là
hàng
cũ
sang
nhượng
lại,
phương
tiện
chắp
vá.
Mùa
biển
động,
thuyền
nhỏ
ở
trong
lộng
nương
theo
con
sóng,
thả
lưới
dã
cào
hốt
sạch
bầy
cá
nhỏ”.
Tôi
hiểu
vì
sao
tháng
này,
những
cảng
lớn
như
Hòn
Rớ,
Vĩnh
Trường...
vắng
tanh,
riêng
Vĩnh
Lương
vẫn
tấp
nập,
rộn
ràng.
Và,
tôi
hiểu
vì
sao
thương
lái
Trung
Quốc
chỉ
túc
trực
tại
Vĩnh
Lương
để
gom
hàng.
Phó
ban
Quản
lý
cảng
cá
Vĩnh
Lương
Nguyễn
Thanh
Hậu
cho
hay:
“Từ
đầu
năm
đến
nay
sản
lượng
cá
về
cảng
xấp
xỉ
6.000
tấn,
nhóm
thương
lái
Trung
Quốc
thu
mua
khoảng
70%.
Vụ
cá
nam,
ngày
nào
họ
cũng
áp
sát
thuyền,
chọn
mua
cá
hố,
cá
chim,
cá
lạt,
cá
nóc...
Biển
động,
mỗi
ngày
chỉ
có
khoảng
chục
đôi
tàu
đi
và
về,
lượng
cá
không
nhiều,
nhưng
giá
bán
cao
hơn
nên
ai
cũng
ham;
chỉ
khi
nào
nghe
tin
báo
bão,
bà
con
mới
neo
thuyền
ở
nhà”.
Theo
lời
kể
của
những
người
chuyên
cân,
vác
thuê
tại
cảng
cá
Vĩnh
Lương,
mấy
năm
trước
người
Trung
Quốc
đến
đây
xem
xét
rồi
đặt
hàng
cho
đầu
nậu
người
địa
phương
đứng
mua,
nhưng
2
năm
gần
đây
họ
thuê
khách
sạn,
nhà
xưởng
tại
Nha
Trang
và
trực
tiếp
xuống
bến
gom
hàng.
Thường
ngày,
hễ
lượng
cá
về
nhiều
thì
thương
lái
“cho
giá”
cao
hơn
đầu
nậu
khoảng
1.000-2.000
đồng/kg,
bà
con
đổ
xô
bán,
rồi
lại
tức
tốc
“quay
vòng”
ra
biển.
Hàng
về
nhiều,
thương
lái
thu
mua
tất
tần
tật,
miễn
là
con
cá
lớn
hơn
1
ngón
tay,
nhưng
hôm
nào
cá
ít,
họ
“đóng
mặt
lạnh”
ngó
lơ!
Đứng
giữa
đám
thanh
niên
đang
hùng
hục
kéo
thùng
cá
dưới
hầm
tàu
lên
bờ,
chẳng
cần
“chỉ
điểm”
cũng
nhận
diện
được
nhóm
“người
lạ”
toàn
là
đàn
ông
trung
niên,
tóc
húi
cua,
mặc
áo
thun
tém
thùng,
cặp
kè
điện
thoại
di
động
với
chùm
chìa
khoá
lủng
lẳng
bên
hông.
Họ
chỉ
biết
đôi
câu
tiếng
Việt,
nhưng
rất
thạo
“đường
đi,
nước
bước”
và
quá
sành
sỏi
chuyện
bán
buôn.
Quan
sát
suốt
buổi
“chợ”,
tôi
nhận
thấy
trong
số
7-8
thương
lái
đang
thường
trực
tại
cảng
cá
Vĩnh
Lương,
chỉ
có
2
người
biết
tiếng
Việt,
nhưng
ai
cũng
thuộc
tên
chủ
tàu,
số
hiệu
từng
con
tàu.
Nhìn
những
người
đàn
ông
tóc
húi
cua
ngồi
xổm
lật
từng
sọt
cá,
nhặt
nhạnh,
so
sánh...,
rồi
gọi
điện
thoại
“hội
ý”,
sau
đó
mới
trả
giá
từng
đồng,
từng
đồng...;
tôi
có
cảm
giác
“người
lạ”
không
chỉ
làm
chủ
thị
trường
ở
Nha
Trang
mà
còn
chi
phối
cả
đường
dây
thu
gom
hải
sản
dọc
các
tỉnh
Nam
Trung
Bộ.
Trong
vai
người
nhà
của
một
ngư
dân,
tôi
làm
quen
A
Cường
và
biết
rằng
mùa
này
ở
Trung
Quốc
không
có
cá
biển
và
người
Trung
Quốc
không
ăn
cá
khô,
do
đó
các
nhà
buôn
cử
người
sang
Việt
Nam
thu
mua
cá
tươi.
Về
Trung
Quốc,
cá
nguyên
liệu
được
chế
biến
cùng
với
rất
nhiều
loại
gia
vị
rồi
xuất
bán
khắp
nơi.
A
Cường
nói:
“Ông
chủ
chúng
tôi
chỉ
mua
cá
nhỏ,
giá
rẻ.
Tại
Nha
Trang
có
thể
thuê
xưởng
đông
lạnh
chứa
được
cả
trăm
tấn.
Cá
mua
từ
Phan
Thiết,
Phan
Rang,
Sông
Cầu...
tập
trung
về
“đại
bản
doanh”
Bình
Tân
(Nha
Trang)
cấp
đông.
Biển
lặng,
mỗi
ngày
mua
được
3-4
xe
container
loại
40
feet
(tương
đương
khoảng
100-120
tấn),
hiện
giờ
chỉ
gom
đủ
1
container/ngày.
Hàng
nhiều
thì
mua
hết
vì
giá
rẻ,
hàng
ít
đương
nhiên
là
giá
cao,
nên
nhất
định
không
mua”.
Thua
trên
sân
nhà
Ông
Thảo
-
chủ
thuyền
KH
10509
-
tâm
sự:
“Dù
thế
nào
ngư
dân
cũng
“nắm
đằng
lưỡi”,
cá
nhiều
thương
lái
Trung
Quốc
“bắt
tay”
với
các
đầu
nậu
dìm
giá
xuống,
hoặc
mua
rất
nhanh
với
điều
kiện
thanh
toán
“gối
đầu”
hàng
trăm
triệu
đồng,
rồi
lặn
mất
tăm.
Cá
ít,
họ
bảo
rằng
không
đủ
chuyến
hàng,
nên
không
mua;
bà
con
phải
hạ
giá,
kiểu
gì
cũng
phải
bán
để
lấy
tiền
trả
nợ
vay
từng
chuyến.
Hơn
nữa,
mùa
biển
động
cá
dã
cào
bị
sóng
nhồi
bầm
giập,
tiêu
thụ
tại
chỗ
rất
chậm,
nếu
không
chấp
nhận
để
thương
lái
Trung
Quốc
“cho
giá”,
thì
chỉ
có
nước
làm
thức
ăn
gia
súc”.
Trò
chuyện
với
các
chủ
thuyền,
mới
hay
rằng
phương
thức
khai
thác
và
bảo
quản
sản
phẩm
của
ngư
dân
vẫn
chưa
thoát
khỏi
lối
mòn
truyền
thống.
Vâng,
cả
nước
tập
trung
khuyến
khích
đầu
tư
đóng
mới
tàu
thuyền,
trang
bị
ngư
cụ
mà
chưa
địa
phương
nào
quan
tâm
ứng
dụng
khoa
học
kỹ
thuật
để
bảo
quản
nguyên
liệu
sau
khai
thác.
Khánh
Hoà
là
một
trong
những
tỉnh
có
nghề
cá
phát
triển,
nhiều
tàu
công
suất
lớn,
sản
lượng
đánh
bắt
năm
sau
cao
hơn
năm
trước,
nhưng
do
bảo
quản
kém
nên
chỉ
có
khoảng
40-50%
tổng
sản
lượng
hải
sản
đạt
tiêu
chuẩn
chất
lượng
của
các
nhà
máy
chế
biến
thuỷ
sản
trong
nước.
Ông
Võ
Thiên
Lăng
-
Phó
Chủ
tịch
Hội
Nghề
cá
Việt
Nam
-
phân
tích:
“Nghịch
lý
là
ở
chỗ
trong
lúc
hầu
hết
nhà
máy
chế
biến
thuỷ
sản
của
Khánh
Hoà
phải
nhập
khẩu
nguyên
liệu
để
duy
trì
hoạt
động,
cơ
quan
quản
lý
thị
trường
và
chính
quyền
địa
phương
vẫn
thả
cửa
cho
thương
lái
Trung
Quốc
thu
mua
nguyên
liệu
thô
giá
rẻ,
đưa
về
nước
chế
biến
thành
sản
phẩm
tinh
rồi
xuất
ngược
lại
Việt
Nam
qua
đường
tiểu
ngạch.
Đó
là
chưa
kể,
việc
họ
ồ
ạt
thu
mua
cá
nhỏ
là
trực
tiếp
khuyến
khích
ngư
dân
ta
phát
triển
nghề
dã
cào
-
nghề
nguy
hiểm
chuyên
khai
thác
ở
tầng
đáy,
đang
huỷ
diệt
nguồn
tài
nguyên
sinh
vật
biển”.
Còn
nhớ
5
năm
về
trước,
Viện
Hải
dương
học
Nha
Trang
từng
khuyến
cáo
ngành
thuỷ
sản
Khánh
Hoà
nên
áp
dụng
các
biện
pháp
chế
tài
nhằm
hạn
chế
ngư
dân
đăng
ký
nghề
dã
cào;
vậy
mà
hiện
tại
toàn
tỉnh
đã
có
trên
1.100
phương
tiện
chuyên
nghề
dã
cào,
“cày
đi,
xới
lại”
đới
ven
bờ.
Riêng
cảng
Vĩnh
Lương,
những
ngày
cao
điểm
thường
xuyên
có
hơn
200
đôi
thuyền
dã
cào
đầy
ắp
cá.
Hơn
ai
hết,
tất
thảy
chủ
thuyền
tận
mắt
thấy
lưới
dã
cào
cuốn
trơ
bùn
đá,
kéo
theo
vô
số
tôm,
cá...
nhỏ
bằng
đầu
ngón
tay.
Nhưng,
bắt
được
bao
nhiêu
hải
sản,
thương
lái
Trung
Quốc
thu
mua
hết
bấy
nhiêu,
2
năm
gần
đây,
tại
Khánh
Hoà
đã
có
gần
300
tàu
câu
khơi
chuyển
sang
làm
nghề
dã.
Xin
nói
thêm,
thời
điểm
này
Chi
cục
Khai
thác
và
bảo
vệ
nguồn
lợi
thuỷ
sản
Khánh
Hoà
đã
có
kết
quả
so
sánh:
Nguồn
lợi
thuỷ
sản
ven
bờ
giảm
hơn
50%
so
với
5
năm
trước!
“Thả
cửa”
đến
bao
giờ?
Theo
tài
liệu
của
Cục
Khai
thác
và
Bảo
vệ
nguồn
lợi
thuỷ
sản,
tổng
trữ
lượng
hải
sản
ở
vùng
biển
và
vùng
ven
biển
nước
ta
ước
khoảng
5,1
triệu
tấn/năm,
tương
ứng
với
khả
năng
khai
thác
cho
phép
khoảng
2,1
triệu
tấn/năm.
Trong
khi
đó
năng
lực
đánh
bắt
của
cả
nước
đã
lên
đến
2,27
triệu
tấn/năm
và
hơn
80%
phương
tiện
không
đủ
năng
lực
ra
khơi.
Nhà
nghiên
cứu
biển
Nguyễn
Tác
An
-
nguyên
GĐ
Viện
Hải
dương
học
Nha
Trang
-
cảnh
báo:
Năng
lực
khai
thác
đã
vượt
giới
hạn
bền
vững,
cơ
cấu
ngành
nghề
mất
cân
đối
trước
sự
gia
tăng
lối
khai
thác
quá
mức.
Các
nhà
khoa
học
đặc
biệt
lo
ngại
tài
nguyên
sinh
vật
biển
Việt
Nam
sẽ
cạn
kiệt
trong
tương
lai
gần.
Nhưng,
ngư
dân
sẽ
không
tự
bỏ
nghề
dã
cào
cho
đến
khi
nào
cơ
quan
quản
lý
nhà
nước
và
chính
quyền
địa
phương
xác
định
được
lộ
trình
loại
bỏ,
gắn
với
chính
sách
hỗ
trợ
bà
con
tìm
sinh
kế
mới
thay
thế.
Nghị
định
90/2007
NĐ-CP
và
Nghị
định
23/2007
NĐ-CP
quy
định:
“Thương
nhân
nước
ngoài
không
có
đại
diện
tại
Việt
Nam
phải
tuân
thủ
đầy
đủ
các
quy
định
về
hải
quan,
thuế,
cấp
phép
nhập
khẩu,
quy
định
về
tiêu
chuẩn
kỹ
thuật,
các
biện
pháp
vệ
sinh
an
toàn
thực
phẩm
và
kiểm
dịch
động
-
thực
vật”.
Theo
đó,
họ
không
được
tổ
chức
mạng
lưới
thu
gom
hàng
hoá
tại
Việt
Nam
để
xuất
khẩu,
mà
chỉ
được
đứng
tên
mở
tờ
khai,
làm
thủ
tục
xuất
khẩu.
Tại
sao
trên
biển
tàu
đánh
cá
của
ngư
dân
Việt
Nam,
thường
xuyên
bị
“tàu
lạ”
uy
hiếp?
Tại
sao
“người
lạ”
vào
nước
ta,
ung
dung
đến
chợ
cá
thu
gom
hàng
hoá?
Và,
tại
sao
im
lặng?
Theo
đường
tiểu
ngạch,
ít
nhất
mỗi
ngày
thương
lái
Trung
Quốc
xuất
qua
biên
giới
hơn
30
tấn
hải
sản;
nếu
tính
đúng,
tính
đủ...
chúng
ta
đã
và
đang
thất
thu
không
biết
bao
nhiêu
tiền
thuế.
Đó
là
chưa
kể
những
tổn
hại
lâu
dài
đối
với
tài
nguyên,
môi
trường
và
cả
thói
quen
“ăn
xổi”
đeo
đẳng
lối
sống
dân
ta.
Gần
đây,
Hiệp
hội
Chế
biến
xuất
khẩu
thuỷ
sản
(Vasep)
liên
tục
nhận
“thông
tin
báo
động”
của
hội
viên
về
tình
trạng
thiếu
nguyên
liệu
nghiêm
trọng,
trong
đó
có
nguyên
nhân
bị
thương
lái
Trung
Quốc
tranh
mua
hết
nguyên
liệu.
Vasep
đã
gửi
văn
bản
lên
Bộ
Công
Thương
phản
ánh
tình
trạng
trên
và
đề
nghị
các
ngành
chức
năng
can
thiệp.
Muộn
còn
hơn
không,
đã
đến
lúc
chính
quyền
sở
tại
và
ngành
thuỷ
sản
các
địa
phương
“vào
cuộc”,
hướng
dẫn
ngư
dân...
tự
cứu
mình!