Tỷ
lệ
nông
sản
hàng
hóa
tiêu
thụ
qua
hợp
đồng
liên
kết
giữa
doanh
nghiệp
và
nông
thôn
rất
thấp:
lúa
hàng
hóa
2,1%,
chè
9%,
cà
phê
2,5%,
rau
quả
0,9%,
thủy
sản
13%,
gỗ
16,7%...
Bộ
NN-PTNT
vừa
thừa
nhận,
sau
gần
10
năm
thực
hiện
Quyết
định
80
của
Thủ
tướng
Chính
phủ
về
tiêu
thụ
nông
sản
thông
qua
hợp
đồng
và
liên
kết
“4
nhà”
đến
nay
chỉ
có
vài
phần
trăm
nông
sản
được
tiêu
thụ
qua
hợp
đồng
giữa
doanh
nghiệp
và
nông
dân.
Do
vậy,
Bộ
NN-PTNT
đang
chủ
trì
xây
dựng
đề
án
mới.
“4
nhà”
ở...
riêng
Để
tạo
thị
trường
nông
sản
bền
vững,
giá
cả
thu
mua
ổn
định,
từ
năm
2002,
Thủ
tướng
Chính
phủ
đã
ra
Quyết
định
số
80/QĐ-TTg
về
phát
triển
tiêu
thụ
nông
sản
thông
qua
hợp
đồng,
đặc
biệt
là
mô
hình
liên
kết
“4
nhà”
nhằm
gắn
sản
xuất
với
thu
mua
và
chế
biến
nông
sản.
Tuy
nhiên,
cho
đến
nay,
theo
đánh
giá
của
nhiều
chuyên
gia,
mô
hình
liên
kết
“4
nhà”
vẫn
còn
rất
mơ
hồ,
trong
đó
mối
liên
kết
giữa
doanh
nghiệp
và
nông
dân
còn
rất
lỏng
lẻo.
Theo
ông
Tăng
Minh
Lộc,
Cục
trưởng
Cục
Kinh
tế
hợp
tác
và
Phát
triển
nông
thôn,
sau
gần
10
năm,
tỷ
lệ
nông
sản
hàng
hóa
tiêu
thụ
thông
qua
hợp
đồng
liên
kết
giữa
doanh
nghiệp
và
nông
dân
mới
đạt
dưới
vài
phần
trăm,
như
lúa
hàng
hóa
2,1%,
chè
9%,
cà
phê
2,5%,
rau
quả
0,9%,
thủy
sản
13%,
gỗ
16,7%...
Chỉ
vài
lĩnh
vực
đạt
tỷ
lệ
cao
như
trồng
và
tiêu
thụ
bông
đạt
trên
90%,
thuốc
lá
80%,
nuôi
bò
sữa
80%.
Nguyên
nhân
của
tình
trạng
trên,
theo
đánh
giá
của
Bộ
NN-PTNT
là
do
vai
trò
đầu
tàu
của
các
doanh
nghiệp
trong
xây
dựng
và
phát
triển
bền
vững
các
liên
kết
với
nông
dân
chưa
thể
hiện
rõ.
Trong
các
ngành
hàng
như
lúa
gạo,
cà
phê,
chè
và
hồ
tiêu,
doanh
nghiệp
thường
thu
mua
qua
thương
lái
để
chế
biến,
tiêu
thụ
mà
ít
hợp
đồng
trực
tiếp
với
nông
dân.
Thậm
chí
ngay
cả
những
doanh
nghiệp
đã
liên
kết
với
nông
dân
cũng
chưa
thực
sự
đáng
tin
cậy
vì
thường
không
thực
hiện
đúng
điều
khoản
hai
bên
đã
thỏa
thuận,
như
cung
ứng
vật
tư
không
đúng
chất
lượng,
đơn
phương
phá
bỏ
hợp
đồng,
ít
quan
tâm
đầu
tư
vùng
nguyên
liệu,
lạm
dụng
thế
độc
quyền
để
ép
giá
thu
mua
nông
sản...
Về
phía
nông
dân
cũng
có
những
mặt
hạn
chế.
Theo
ông
Hồ
Quế
Hậu,
nguyên
Giám
đốc
Công
ty
Bông
Đồng
Nai,
hiện
là
Phó
trưởng
Ban
chỉ
đạo
xây
dựng
nông
thôn
mới
tỉnh
Đồng
Nai,
nơi
đã
thực
hiện
khá
thành
công
mô
hình
liên
kết
giữa
nông
dân
và
doanh
nghiệp,
tình
trạng
doanh
nghiệp
lo
nhất
khi
hợp
đồng
với
nông
dân
là
nông
dân
thường
âm
thầm
phá
bỏ
hợp
đồng,
bán
nguyên
liệu
nông
sản
cho
các
nhà
máy
hoặc
thương
lái
ở
bên
ngoài
khi
được
họ
trả
giá
cao
hơn,
khiến
các
doanh
nghiệp,
nhà
máy
khan
hiếm
nguyên
liệu
trầm
trọng.
Bởi
vậy
tới
nay,
hầu
như
doanh
nghiệp
vẫn
chỉ
tiêu
thụ
nông
sản
cho
nông
dân
thông
qua
thương
lái.
Theo
Tổng
Công
ty
Lương
thực
miền
Nam,
thương
lái
cung
ứng
36%
sản
lượng
gạo
cho
tổng
công
ty.
Tổng
Công
ty
Lâm
nghiệp
Việt
Nam
cũng
thu
mua
tới
83%
gỗ
nguyên
liệu
rừng
trồng
qua
thương
lái.
Còn
ông
Đoàn
Tuân,
Chủ
tịch
Hiệp
hội
Chè
Việt
Nam,
cho
biết
hiện
hơn
600
doanh
nghiệp
chè
(trà)
hầu
như
chưa
ký
hợp
đồng
thu
mua
nào
với
nông
dân,
chủ
yếu
đều
dựa
vào
thương
lái.
Bên
cạnh
mặt
lợi,
còn
mặt
hại
là
doanh
nghiệp
rất
khó
kiểm
soát
chất
lượng
nông
sản
cũng
như
truy
xuất
nguồn
gốc,
trong
khi
nông
dân
bị
ép
giá
thậm
tệ,
thậm
chí
thương
lái
có
thể
lũng
đoạn
thị
trường...
Cũng
vì
vậy,
nhiều
chuyên
gia
cho
rằng,
mục
tiêu
liên
kết
“4
nhà”
cho
đến
nay
đã
thất
bại
hoặc
bị
lãng
quên.
Hướng
tới
đề
án
mới
Nguyên
nhân
chính
vấn
đề
trên
là
do
vai
trò
của
Nhà
nước
chưa
thực
sự
mạnh
mẽ
trong
việc
thiết
lập
cơ
chế,
chính
sách
để
khuyến
khích
và
tạo
điều
kiện
cho
doanh
nghiệp
và
nông
dân
cùng
liên
kết
giữa
sản
xuất
và
tiêu
thụ
nông
sản.
Trước
tình
hình
trên,
Thứ
trưởng
Bộ
NN-PTNT
Bùi
Bá
Bổng
cho
biết,
để
khắc
phục
những
mặt
hạn
chế,
đảm
bảo
mục
tiêu
đến
năm
2020
có
tới
80%-95%
mía
đường,
tôm,
cá
tra,
cá
basa
và
15%-30%
chè,
lúa
hàng
hóa,
cà
phê,
trái
cây
xuất
khẩu,
rau
an
toàn
tiêu
thụ
thông
qua
hợp
đồng,
Bộ
NN-PTNT
đang
xây
dựng
đề
án
mới
về
thúc
đẩy
tiêu
thụ
nông
sản
thông
qua
hợp
đồng
và
liên
kết
giữa
nông
dân
và
doanh
nghiệp,
đặc
biệt
về
mía
đường,
rau
an
toàn,
chè
sạch,
cà
phê,
cá
tra,
tôm
nuôi,
hồ
tiêu,
lúa
và
trái
cây
xuất
khẩu...
Trong
đó,
điểm
mới
là
Nhà
nước
sẽ
tạo
cơ
chế
đặc
biệt
để
“hút”
doanh
nghiệp
“bắt
tay”
nông
dân,
như
hỗ
trợ
30%
khi
doanh
nghiệp
đầu
tư
nâng
cấp,
tu
sửa
cơ
sở
hạ
tầng
và
vùng
nguyên
liệu,
giảm
20%
thuế
thu
nhập
doanh
nghiệp
cho
doanh
nghiệp
khi
liên
kết
với
nông
dân
ở
vùng
nguyên
liệu
thuộc
loại
đặc
biệt
ưu
tiên.
Đặc
biệt,
Nhà
nước
sẽ
có
chế
tài
ràng
buộc
nông
dân
phải
bán
sản
phẩm
theo
đúng
hợp
đồng
cho
doanh
nghiệp,
khuyến
khích
doanh
nghiệp
xây
dựng
nhà
máy
chế
biến
gắn
với
xây
dựng
các
vùng
nguyên
liệu,
tổ
chức
thu
mua
nông
sản
đảm
bảo
có
lợi
bền
vững
cho
nông
dân.