Hàng
tỷ
người
trên
thế
giới
trả
tiền
mua
xăng
dầu
mỗi
ngày,
nhưng
hầu
hết
mọi
người
không
biết
giá
mặt
hàng
thiết
yếu
với
đời
sống
này
được
tính
như
thế
nào.
Hãng
tin
BBC
đã
thực
hiện
phân
tích
giá
xăng
để
độc
giả
có
một
cái
nhìn
rõ
hơn
xem
đâu
là
những
đối
tượng
hưởng
lợi
và
họ
hưởng
lợi
như
thế
nào
từ
giá
bán
xăng
dầu.
BBC
lấy
mức
giá
xăng
bán
lẻ
để
tính
toán
là
giá
xăng
tại
Anh,
với
1,34
Bảng
Anh,
tương
đương
khoảng
46.600
VND,
cho
1
lít
xăng
không
chì.
Ở
Anh,
khoảng
60%
số
tiền
mà
người
tiêu
dùng
bỏ
ra
cho
1
lít
xăng
là
tiền
thuế,
bao
gồm
thuế
giá
trị
gia
tăng
(VAT).
Như
vậy,
đối
tượng
hưởng
lợi
đầu
tiên
và
lớn
nhất
chính
là
chính
phủ.
Hơn
5%
trong
mức
giá
xăng
nói
trên
là
tiền
lãi
cho
hãng
bán
lẻ
xăng.
Tuy
nhiên,
theo
BBC,
trong
một
số
trường
hợp,
tỷ
lệ
này
chỉ
vào
khoảng
hơn
1%.
Điều
này
lý
giải
vì
sao
nhiều
nhà
bán
lẻ
xăng
ở
Anh
quốc
đang
rất
chật
vật
bấp
chấp
giá
xăng
dầu
tăng
cao
gần
đây.
Sau
thuế,
hạng
mục
lớn
tiếp
theo
cấu
thành
giá
bán
lẻ
xăng
chính
là
giá
trị
xăng.
Với
giá
xăng
ở
Anh,
giá
trị
xăng
chiếm
khoảng
30%
giá
bán
lẻ
mà
người
tiêu
dùng
chịu.
Đây
là
số
tiền
mà
các
nhà
bán
lẻ
thực
tế
phải
bỏ
ra
để
mua
xăng
về
bơm
vào
các
trạm
bán
lẻ.
Giá
trị
xăng
có
thể
tính
dựa
trên
giá
dầu
thô
-
nguyên
liệu
cơ
bản
để
sản
xuất
xăng,
và
chi
phí
lọc
hóa
để
biến
dầu
thành
xăng.
Quy
trình
lọc
hóa
trên
thực
tế
chiếm
một
phần
rất
nhỏ
trong
giá
trị
của
xăng,
bởi
vậy,
BBC
chủ
yếu
đi
vào
phân
tích
phần
giá
dầu.
Giá
của
mỗi
thùng
dầu
trên
thị
trường
mở
được
cập
nhật
liên
tục
mỗi
ngày
trên
các
sàn
giao
dịch
và
các
phương
tiện
thông
tin
đại
chúng.
Vào
ngày
9/11,
giá
dầu
thô
Brent
ở
London
vào
khoảng
115
USD/thùng.
Tuy
nhiên,
việc
phân
tích
con
số
này
lại
không
hề
đơn
giản.
Những
người
có
quan
điểm
hoài
nghi
có
thể
cho
rằng,
lý
do
đằng
sau
cái
khó
này
là
sự
che
đậy
của
những
lợi
ích
trong
ngành
công
nghiệp
dầu
lửa.
Nhưng
nếu
thực
hiện
phân
tích
dựa
trên
chi
phí
thực
tế
của
việc
sản
xuất
dầu
lửa,
thay
vì
mức
giá
của
dầu
lửa,
có
thể
đem
đến
một
cách
lý
giải
đơn
giản
hơn.
Trên
thị
trường
thế
giới
hiện
không
có
một
loại
dầu
làm
chuẩn
nào
để
xác
định
chính
xác
chi
phí
sản
xuất
dầu.
Giá
thành
của
mỗi
thùng
dầu
rất
khác
nhau,
tùy
thuộc
vào
mỗi
giàn
khoan
mà
các
thùng
dầu
được
khai
thác.
Chẳng
hạn,
một
thùng
dầu
thường
từ
Saudi
Arabia
tiêu
tốn
khoảng
2-3
USD
để
bơm
lên
khỏi
mặt
đất,
trong
khi
một
thùng
dầu
khai
thác
từ
vùng
Alberta
của
Canada
lại
tiêu
tốn
hơn
60
USD.
Tuy
vậy,
chi
phí
này
còn
chưa
bao
gồm
những
khoản
đầu
tư
khổng
lồ
khác
của
các
công
ty
dầu
lửa
để
có
được
dầu.
Đầu
tiên,
các
công
ty
cần
phải
thăm
dò
để
tìm
dầu.
Khoan
một
giếng
thăm
dầu
ở
khu
vực
nước
sâu
có
thể
tiêu
tốn
100-200
triệu
USD,
trong
khi
cơ
hội
tìm
thấy
dầu
-
theo
các
chuyên
gia
trong
ngành
-
chỉ
là
25%.
Tiếp
đó,
công
ty
phải
trả
tiền
thuê
mỏ
dầu,
thuê
giàn
khoan,
lắp
đặt
các
đường
ống
dẫn,
ký
kết
các
hợp
đồng
vẫn
chuyển
dầu
tới
nhà
máy
lọc…
Quy
trình
này
có
thể
kéo
dài
khoảng
7
năm
từ
khi
phát
hiện
thấy
dầu
cho
tới
khi
dầu
được
khai
thác
và
chiếm
chừng
20%
giá
thành
của
một
thùng
dầu.
Tuy
vậy,
tỷ
lệ
này
đang
dần
tăng
lên
khi
thế
giới
cạn
dầu
và
các
công
ty
buộc
phải
khoan
tìm
dầu
ở
độ
sâu
lớn
hơn
và
ở
những
khu
vực
xa
xôi
hơn.
Đến
đây,
các
công
ty
dầu
lửa
phải
vận
hành
giàn
khoan,
trả
lương
cho
công
nhân
giàn
khoan…
với
số
tiền
chiếm
khoảng
10%
giá
thành
sản
phẩm.
Cuối
cùng,
doanh
nghiệp
còn
phải
nộp
thuế
và
bỏ
túi
một
khoản
lợi
nhuận
nhất
định.
Hai
hạng
mục
này
chiếm
khoảng
2/3
giá
dầu
trong
năm
2011.
Và
như
thế,
đối
tượng
hưởng
lợi
chính
vẫn
là
các
chính
phủ.
Thuế
suất
đánh
vào
lợi
nhuận
của
các
công
ty
dầu
lửa
ở
Anh
là
62%,
ở
Nauy
là
hơn
80%,
thậm
chí
lên
tới
khoảng
90%
ở
các
công
ty
khác.
Tuy
nhiên,
bất
chấp
mức
thuế
cao,
lợi
nhuận
chưa
tính
tới
chi
phí
tài
chính
của
các
công
ty
dầu
lửa
năm
nay
vẫn
vào
khoảng
25%
giá
dầu.
Tuy
nhiên,
mức
lợi
nhuận
ở
các
năm
khác
nhau
rất
khác
nhau.
Như
vào
năm
2009,
tỷ
suất
lợi
nhuận
của
các
công
ty
dầu
lửa
chỉ
là
9%,
còn
vào
năm
1998,
các
công
ty
dầu
lửa
làm
ăn
không
có
lãi.
Mức
lợi
nhuận
mà
các
công
ty
dầu
lửa
thu
được
phụ
thuộc
nhiều
vào
giá
dầu
thực
tế
trên
thị
trường
mở.
Độ
chênh
lệch
giữa
giá
bán
dầu
trên
thực
tế
và
giá
thành
sản
xuất
lại
phụ
thuộc
tương
quan
cung
-
cầu
dầu
và
hoạt
động
đầu
cơ
trên
thị
trường.
Khi
nguồn
cung
thắt
chặt,
giá
dầu
tăng,
và
ngược
lại,
khi
nhu
cầu
giảm,
giá
dầu
giảm.
Quan
trọng
hơn,
các
kỳ
vọng
của
thị
trường
về
cung
-
cầu
là
nhân
tố
lớn
tác
động
tới
giá
dầu.
Không
ai
có
thể
xác
định
chính
xác,
nhưng
giới
đầu
cơ
được
cho
là
đang
ngày
càng
có
ảnh
hưởng
lớn
tới
giá
dầu.
BBC
kết
luận,
cho
dù
giới
đầu
cơ,
các
nhà
đầu
tư,
chính
phủ
hay
các
công
ty
dầu
lửa
được
lợi
từ
giá
xăng
dầu
cao,
thì
có
một
điều
chắc
chắn
là,
thiệt
hại
rốt
cục
vẫn
rơi
vào
tay
người
tiêu
dùng.